movie scene

De toekomstige generatie Nederlandse filmmakers staat voor de deur. Zes duo’s kregen de kans om onder de noemer One Night Stand een film te maken, dit jaar alweer voor de negende keer. Elke vrijdag is er één van deze films te zien op NPO 2.

De camera volgt een bewaarder door de gang van een cellencomplex. Achter een van de ramen in de vele deuren staart een gestalte door de tralies op de binnenplaats. Wij kijken naar binnen, hij kijkt naar buiten. Het is zonnig, het gezang van vogels lijkt hem te lokken naar de buitenwereld. Hij is stil en bedachtzaam. Zijn introversie wordt tijdelijk verstoord als hij post krijgt. Hij ontvangt een brief van de tienjarige Mariska (Ysa Dekker). Haar spreekbeurt gaat over moordenaars, en wat zou het leuk zijn als hij haar onderwerp zou kunnen zijn. Ze vraagt of Kevin (Mads Wittermans) een aantal vragen wil beantwoorden.

Gevangen
Kevin’s schunnige antwoorden vormen vervolgens onderdeel van Mariska’s voordracht op school. In de klas wordt ze continu onderbroken door haar juf; Mariska’s open blik op de wereld wordt duidelijk niet gewaardeerd. Net als Kevin zit ze gevangen in haar kleine verhaalwereld. Met haar rat, haar moeder (Astrid van Eck) en haar nieuwe liefde Joeri (Ian Blok). Net als Kevin wordt ze niet begrepen door haar omgeving. Haar volwassen houding wordt niet beloond. In plaats daarvan wordt ze opgezadeld met magnetron maaltijden als haar moeder de hort op is.



Vreemde eenden in de bijt
De eerste helft van Vrij staat in het kader van de relatie die tussen de twee ontstaat. Een relatie die ten grondslag ligt aan de eenzaamheid van de personages. Mariska’s naïviteit, gecombineerd met Kevin’s sarcasme, wekt de nodige humor op. Zo stelt Mariska voor hoe Kevin zijn cel beter kan inrichten. Vervolgens zien we hoe Kevin, ondanks zijn vastbesloten karakter, weifelend toch wat spulletjes naast elkaar zet. De twee blijven met elkaar corresponderen, en regisseur Martijn de Jong verweeft die conversaties ineen. Hij plaatst Mariska in de gevangenis, zodat hij vloeiend het verhaal kan vertellen. De tête-à-têtes van de twee vreemde eenden in de bijt worden steeds diepzinniger. Zo vraagt Mariska op een gegeven moment aan Kevin hoe hij zichzelf niet kan zijn als hij zichzelf is.

Incestueus
Maar dan wordt er ineens acht jaar vooruit gesprongen. Mariska (Laurien Riha) is verworden tot een mooie vrouw. Waar Kevin de vader was die Mariska nooit heeft gehad, lijkt hij nu de levenspartner te worden waar ze naar smacht. Mariska’s volwassenwording brengt vreugde in de ogen van Kevin. Ze is nu neukbaar. Die transitie heeft een wat incestueus karakter, van de stiefvader die een oogje op zijn dochter heeft. Maar als ze elkaar voor het eerst ontmoeten dan volgt er stilte. Hun eerste ontmoeting is een opoffering. Het maakt het nu onmogelijk om nog over elkaars gelaat te fantaseren.



Lange passage
Hierdoor gaat de komische onderlaag over in drama. Het tempo uit het eerste deel slaat stil als een noodrem in de trein. Dit is de one night stand. Dit is het plichtmatige moment waarop de twee ‘iets’ met elkaar moeten doen. Alhoewel er uiteindelijk weinig gebeurt, is deze plotselinge en traumatische focus op drama enigszins een miskleun. Tegelijkertijd is deze passage, alhoewel te langdradig, wel noodzakelijk voor het verhaal. De momenten dat Kevin, die levenslang vastzit, zijn geliefde ontmoet, zijn de momenten dat hij ontwaakt. Het fysieke contact tussen de twee zorgt ervoor dat hij voor even vrij is.

Conclusie
Eigenlijk bestaat Vrij uit twee delen. Deel een heeft wel wat weg van het koddige De ontmaagding van Eva van End. Zelfs Dekker lijkt op de hoofdrolspeelster uit die film. En in deel twee tracht de Jong met het script van Laura van Dijk in zijn handen de dynamiek tussen de twee te rationaliseren. Hierdoor lijkt Vrij met vlagen een incoherent drama, een schimmige Annie met toch minutieus gebrachte shots. Tegen het einde zien we Kevin wederom naar buiten staren. Zijn ervaring was geen droom.

Vrij wordt vrijdag 2 januari om 22:50 uitgezonden op NPO2.