movie scene

Over films die het leven weten aan te raken. Of niet.

Ik ben vader geworden. Een heel nieuw spectrum aan gevoelens werd recent aangeboord in mijn emotionele rechterhersenhelft. Toch ga ik ook mijn analytischere linkerhersenhelft ooit weer wat van onder het stof moeten halen. Maar dat is pas voor als mijn dochtertje kan kruipen. Momenteel is het vooral emotie en creativiteit aan de dag leggen. Ik ben trouwens erg benieuwd of mijn dochter meer de rationele kant zal hebben van de moeder of meer de emotionele van haar vader. Wordt ze dus een denker of een voeler? Nu heb ik gehoord dat sommige mensen ook een perfecte mix van beide hebben. Ik zeg het er wel bij: ik heb het van horen zeggen.

Ooit sprak ik tegen mijn vriendin, die me nu dus een dochter schonk, de gevleugelde woorden: we zijn elkaars personages nog aan het leren kennen en we beginnen al aan een langspeelfilm. Dit moet gebeurd zijn toen we ontdekten dat ze zwanger was. Het leek wel een film. Vanaf we elkaar hebben leren kennen, waren we onafscheidelijk. Dat vergoelijkte voor ons dat we tamelijk snel in onze relatie aan een baby begonnen. Als je 24 uur per dag samen bent, 7 dagen op 7, dan zit je al gauw aan 3 keer zoveel tijd samen geweest te zijn dan koppels die elkaar maar om de 3 dagen zien. Iets wat blijkbaar veel koppels menen te moeten doen in het begin van hun relatie. Om diezelfde relatie levendig te houden, zeggen ze daar dan over. Ik denk dan (soms luidop): wat ga je doen om je relatie levendig te houden als je vijf jaar samen bent?



Allicht vroeg Richard Linklater het zich ook af toen hij zijn cast en crew samenstelde voor Boyhood. Als je weet dat je 12 jaar opgeschept gaat zitten met die vervelende, zagende klankman, dan kan hij maar beter niet al te hard stinken. Dat zou dan funest zijn voor de verdere samenwerking en godbetert de continuïteit van de film.

Een vriend van me vergeleek Boyhood met Palo Alto. Hij vond Palo Alto veel beter en hij gaf daar een goede reden voor. In Palo Alto leren de hoofdpersonages zelf dingen, met alle pijnlijke levenslessen die daar bijhoren. In Boyhood leren ze alles van hun ouders, leraars of omgeving. Het wordt hen voorgekauwd, met de paplepel ingelepeld zeggen we in Antwerpen. Wat ik overigens een erg mooie zegswijze vind, nu ik vader ben geworden. Allicht schuilt in dat verschil ook één van de beginselen van goed ouderschap. Zorg ervoor dat je kinderen zaken leren van jou en je omgeving zonder dat het henzelf te hard opvalt dat ze het van jou hebben geleerd.

Dood
Hoeveel films gaan er over het leven? Zijn er films die niet over het leven gaan? Ook de dood hoort trouwens bij het leven. Ik ben nog nooit zoveel met de dood geconfronteerd geweest sinds ik zo dicht bij het leven stond. Sinds de geboorte van mijn dochter is de vriend van mijn moeder een stuk darm en zijn milt kwijtgespeeld en heeft mijn beste vriendin een ruggemergontsteking opgelopen. Ik vraag me af of je gevoeliger bent voor de dood als je zo dicht bij het begin van het leven hebt gestaan. Ik moest denken aan het nummer van de Belgische band Gorki (die trouwens recent overleden is en allicht het grootste Vlaamse liedjesoeuvre aan vergankelijkheid ooit achterlaat): “Punk is dood”. Er zit een flard tekst in die ik sinds ik vader ben geworden veel beter begrijp:

De boot die wij bouwden was veel te groot
Daarom moest die boot zinken
Want onze God is rechtvaardig
Voor wie hem onrecht doet
In de reddingssloep zaten oude vrouwen
Die wilden blijven staan

En wat verderop in het nummer:

Het leven is hard en dan ga je dood
In wezen is het simpel
In de oude tijd was het altijd oorlog
En iedereen had honger
Punk is dood maar wij leven nog
We komen altijd veel te laat
Maar er is hoop voor ons
Want wij leven nog

Leven en dood in film
In wezen is het inderdaad simpel. Elke film, die uitgaat van een goede storytelling, zou bij het publiek eerst medelijden voor het personage moeten opwekken. Daardoor krijg je als kijker dan angst voor de situatie waarin het personage verzeild geraakt en ga je het je bijgevolg aantrekken wat de protagonist meemaakt. Dit om op het einde, als het personage zich uit de shit weet te verlossen, je als kijker naar een emotioneel, louterend moment kan overgaan. Een catharsis waardoor je het echte leven weer wat beter aankan en je alles weer even beter kan relativeren. Die zuivering kan je natuurlijk ook gewoon bereiken door een lekker potje ouderwets gameboyen. Daar herkende ik mezelf in Boyhood dan wel weer in. Geslaagd opzet, Richard!



Welke film heeft mij als kijker dan wel catharsis gegeven? La Meglio Gioventu (vertaald : de beste jeugd of het beste van de jeugd) bijvoorbeeld. Dat is nog eens een film die over het leven gaat. Het bracht me bij dat het leven je beïnvloedt en dat het je vormt tot wie je bent. Oorzaak, gevolg. Ook al heb je het op het moment dat het gebeurt, helemaal niet door. In La Meglio Gioventu is Giorgia, een zwakzinnig meisje, de katalysator die het leven van de 2 broers Matteo en Nicola op gang zet, zonder dat ze het zelf beseffen. Nicola zal psychiater worden en Matteo gaat in het leger. Van een contrast gesproken. En toch klopt het want het leven en zaken die zich voordoen hebben nu eenmaal een andere uitwerking op mensen met verschillende karakters. Die film heeft geen kunstgrepen nodig, zoals Boyhood, om aan je ribben te kleven. De personages krijgen gewoon een grijze baard aangemeten als ze ouder worden. Fuck 12 jaar wachten om je stem wat zwaarder te doen klinken. Waar bestaat er anders CGI voor? Of nog goedkoper: haarkleurmiddel.

Als Boyhood niet de gimmick zou hebben dat hij over 12 jaar gefilmd werd, zou er allicht geen haan naar gekraaid hebben. De film zou in de vergetelheid geraakt zijn. Een minder geslaagd euvel van de man die in de Before trilogie al bewees dat het ook anders kan. Niets pretenderen. Die films werden tenminste beoordeeld op wat ze waren. Uitleggerig.

De goede lezer zal het ondertussen wel doorhebben dat ik Boyhood overgewaardeerd vond. Al goed dat ik een dochter heb gemaakt, besef ik nu. De dood is trouwens ook overgewaardeerd, bedenk ik net.

Voor iedereen die meer wil weten over leven en de dood, check het nalatenschap van Gorki of bekijk La Meglio Gioventu. Geniet!