movie scene

Wes Anderson zet zijn stempel maar weer eens en laat zien dat hij met elk genre aan de slag kan.

Mr. en Mrs. Fox (George Clooney en Meryl Streep) hebben een idyllisch leven samen met hun zoon Ash (Jason Schwartzman) en hun neefje Kristofferson (Eric Anderson), dat bij hen logeert. Na twaalf jaar te hebben genoten van een rustig familieleven, brengt het gezapige bestaan het wilde dier in Mr. Fox naar boven. Hij haalt al gauw weer zijn oude streken uit als stiekeme kippendief. Hiermee brengt hij niet alleen zijn gezin, maar ook de gehele dierengemeenschap in gevaar. Ze verbergen zich onder de grond met genoeg voedsel om het een tijdje uit te houden en smeden een strijdplan tegen de kwaadaardige boeren Boggis, Bunce en Bean, die de roekeloze, fantastische Mr. Fox in de kraag willen grijpen. Zal Mr. Fox kunnen ontsnappen aan de kwaadaardige boeren?

Roald en Felicity Dahl
Voor het eerst geplubliceerd in 1970, heeft het boek Fantastic Mr. Fox, geschreven door Roald Dahl, al vele kinderen en ouders geplezierd. Het is dan ook een magische uitstap naar het witte doek die Wes Anderson het boek meegeeft. Dahls boeken zijn geen onbekenden binnen Hollywood; zo werden eerder Willy Wonka and the Chocolate Factory, James And The Giant Peach, Matilda en The Witches verfilmd. Fantastic Mr. Fox is wellicht nu al de meest bijzondere Dahlverfilming ooit, zeker wanneer je de ontstaansgeschiedenis kent. Daar de filmrechten voor Fantastic Mr. Fox bij Dahls weduwe Felicity Dahl lagen, heeft Wes Anderson eerst haar moeten weten te overtuigen. Felicity had gelukkig Andersons eerdere werk gezien, waaronder Bottle Rocket en Rushmore, en was dus overtuigd van zijn talenten. Na een bezoek aan Gipsy House, het onderkomen van de familie Dahl, in Great Missenden, Buckinghamshire, Engeland, besloot Anderson om daar, in een door Roald Dahl zelf bewoonde hut, het scenario te schrijven. Samen met co-scenarist Noah Baumbach kreeg Anderson toegang tot authentieke manuscripten en schetsen van Roald Dahl, waarmee hij het vertrouwen van weduwe Felicity won.

Uiteindelijk heeft Gipsy House Anderson inspiratie gegeven en hem doen beseffen dat hij enige veranderingen moest toepassen voordat hij zich aan een verfilming kon wagen. Anderson wilde ook graag dicht bij zijn eigen thematiek als auteur staan, vandaar de introductie van Ash (Jason Schwartzman) en Kristofferson (Eric Anderson): "We wanted to try and build on the kid characters so there's another generation of foxes and that creates a family dynamic." Juist deze dynamiek vormt een belangrijk onderdeel binnen het nu al rijke oeuvre van Wes Anderson, leunend op de disfunctionele familie uit The Royal Tenenbaums. Ook in Fantastic Mr. Fox staat Mr. Fox aan het roer van een disfunctionele familie, net zoals het door Gene Hackman gespeelde personage Royal Tenenbaum uit The Royal Tenenbaums. Een tweede belangrijke toevoeging aan het verhaal, is het door Anderson bedachte spel 'whack-bat', een vreemde combinatie van cricket en baseball, in de film gespeeld door Ash en Kristofferson. Het spel uitleggen is hetzelfde als een blinde de Dam tot Damloop te laten lopen, belangrijk is dat Anderson met dit spel de kinderen buiten hun familie, in een hernieuwde, vertrouwde omgeving brengt. Het spel zet de onderlinge relatie tussen Ash en Mr. Fox op het spel, zeker wanneer je weet dat Mr. Fox een geweldig atleet was en Ash graag tegen hem opbokst. Ash hoopt dan ook op die vaderlijke aandacht, een belangrijk thema aldus in Andersons werk.

Stop-motion
In 1993 gaf Tim Burton, met zijn The Night Before Christmas, aan het gebruik van stop-motion een nieuwe invulling, waarmee hij de weg vrijmaakte voor films als James and The Giant Peach, Chicken Run, Wallace & Gromit in the Curse of the Were-Rabbit, en Burton's eigen Corpse Bride. Met Fantastic Mr. Fox is deze techniek volledig geïncorporeerd in een verhaal van Roald Dahl, en voor Anderson is het gebruik ervan niet nieuw; in The Life Aquatic With Steve Zissou, uit 2004, zit een aantal sequenties die gebruik maken van stop-motion techniek. Deze filmtechniek werd al voor de komst van digitale animatie gebruikt om speciale effecten te creëren in films, en gaat terug tot 1898, waar het in de film The Humpty Dumpty Circus een eerste intrede had. Voor stop-motion is een camera nodig die in staat is om opnamen frame per frame, beeld voor beeld, te maken. Eerst wordt het voorwerp dat op film moet bewegen in een bepaalde houding neergezet en met de camera wordt een frame, een beeld, ervan geschoten. Vervolgens wordt de houding van de figuur een fractie veranderd en wordt er opnieuw één frame, één beeld, geschoten. Dit wordt herhaaldelijk gedaan. Door vervolgens de film af te spelen lijkt het alsof het voorwerp uit zichzelf beweegt. Dezelfde techniek past men ook toe bij tekenfilms. Voor Fantastic Mr. Fox diende de Russische stop-motion pionier Ladislas Starevich als voornaamste inspiratiebron. Zijn Le Roman De Renard (The Tale of the Fox) maakte gebruik van poppen, gemaakt van echte dierenhuiden, Anderson roemde dan ook deze handgemaakte stijl: "Anderson was interested in returning to a form of stop-motion that was less polished, less refined, less like cgi, and which felt more old-fashioned and more handmade."

Stijl boven verhaal
Fantastic Mr. Fox is een film geworden die er strak uitziet, het gebruik van stop-motion is nuttig en heeft een toegevoegde waarde. De techniek laat ruimte voor de speelsheid van het verhaal en staat, in combinatie met een indrukwekkend production design waarvoor Nelson Lowry verantwoordelijk is, op geen enkel moment boven datzelfde verhaal. De herfstachtige kleuren van de lens maken van elk shot een schilderij; Andersoniaans, waarbij de kijker terugverlangt naar het nu al rijke oeuvre van Anderson. Wat betreft het verhaal is de premisse, of exposition, de achtergrondinformatie behorende bij de plot, te langdradig. Het is daarom ook niet onvoorspelbaar te noemen dat het sterkste deel van Fantastic Mr. Fox, waarin hij ten strijde trekt tegen de kwaadaardige boeren Boggis, Bunce en Bean, de laatste twintig minuten vormt. Deze tweedeling, een langdradige introductie en een grappige, vlot gemonteerde ontknoping, doet Fantastic Mr. Fox hinken op twee gedachten. Enerzijds verdient de film qua uiterlijk een schoonheidsprijs, maar hier staat tegenover dat het verhaal niet de volledige 87 minuten boeit. En dat is jammer. Wellicht had de ontknoping een half uur eerder kunnen plaats hebben?

Conclusie
Wes Anderson laat zich in het gebruik van stop-motion niet beperken zijn eigen stijl door te voeren. Het is knap hoe hij een boek van Roald Dahl, met door hemzelf bedachte toevoegingen zoals Ash en Kristofferson, en het spel 'whack-bat', op het witte doek brengt. De film heeft een schilderachtig uiterlijk en de aankleding van de personages ademt zorg uit, denk aan Andersons inspiratiebron Ladislas Starevich. Jammerlijk is de zorg voor het verhaal in mindere mate aanwezig, waardoor de film onsamenhangend en langdradig is. Niettemin tilt de spectaculaire en grappige ontknoping de film naar een ruime voldoende.