movie scene

Een bijzonder verhaal waarin moslims uit Algerije joden helpen te vluchten voor het nazisme.

Les Hommes Libres (De vrije mannen) gaat over het leven van Younes (Tahar Rahim, Un Prophète, 2009 Cannes Grand Prix winnaar) die gedurende de Duitse bezetting van Parijs zijn geld verdient met de verkoop van goederen die afkomstig zijn van de zwarte markt. Geleidelijk werkt hij zich op tot een belangrijk onderdeel van het Franse verzet, soms zonder dat hij het door heeft. Aanvankelijk zegt hij dat het 'niet zijn oorlog is' en reageert gelaten op de situatie, maar geleidelijk verandert hij van een doodnormale sjoemelaar in een geslepen verzetsheld. De titel Les Hommes Libres doelt dan ook op Algerijnen die Frankrijk wilden bevrijden van de Duitse bezetting om daarop Algerije te ontzetten van de Franse hegemonie.

Proloog
Algerije en film, dan denk je al snel aan The Battle Of Algiers van Gillo Pontecorvo uit 1967 die in documentairestijl de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog uitbeeldde. Les Hommes Libres speelt zich echter af in Parijs in de Tweede Wereldoorlog en is in zekere zin als proloog van die andere oorlog te beschouwen. Regisseur Ismaël Ferroukhi (Le Grand Voyage) werkte voor deze film nauw samen met de in Frankrijk bekende historicus Benjamin Stora, vooral om de nauwkeurigheid te waarborgen. Dat mag ook wel, hij opent met de boodschap dat deze film op de werkelijkheid is gebaseerd. Er zijn betrekkelijk weinig films gemaakt over de rol van Algerijnen binnen het Franse verzet en Ferroukhi geeft hierdoor het Algerijnse deel van het verzet haar gezicht terug zonder afbreuk te doen aan de Fransen zelf.

Cast
Andere rollen in Les Hommes Libres zijn voor Michael Lonsdale (recentelijk nog in Des Hommes Et Des Dieux) als afgezant van de Marokkaanse sultan die de hoofdlocatie van de film - de Parijse moskee - beheert en voor Mahmud Shalaby (Jaffa), die de vermeend homosexuele charismatische zanger Salim Halali speelt. Lubna Azabal (Incendies) vertolkt de onverschrokken verzetsstrijdster die onderdak heeft gevonden in de moskee van Parijs. Op Lonsdale na zijn bovenstaande acteurs relatief onbekend, maar wat goed heeft uitgepakt.

De moskee van Parijs speelt een grote rol in deze film, de prachtige ornamentiek en de gangenstelsels eronder spreken tot de verbeelding  (alhoewel de filmlocatie zich bevond in Marokko). Lonsdale speelt als Si Kaddour Ben Ghabrit met verve een spiritueel leidsheer die contacten onderhoudt met de Duitsers zodat hij in het geniep joodse onderduikers oogluikend kan toestaan.

Aankleding
Jérôme Alméras kiest er als cameraman voor om de dialogen frequent vast te leggen in close-ups. Hierdoor krijg je als publiek het gevoel volledig betrokken te worden bij het verhaal. De aanwezige spanningsopbouw wordt door Alméras goed in beeld gebracht. Bovendien toont hij zowel de prachtige panorama's van de uitgestrekte natuur net buiten Parijs als ook geanimeerde actiescènes waarin de verzetshelden de Gestapo van zich moeten afschudden. De mise-en-scène (de aankleding van de film) is soms wat summier. Zo gebruikt Ferroukhi diverse locaties in Parijs als achtergrond en is het voor een Parijs-kenner zoals ik spijtig dat er in sommige gevallen te weinig is gedaan aan authenticiteit. Wat je ziet oogt niet altijd historisch correct. Een ander kritisch punt is dat de film uit twee delen bestaat. Het eerste deel, waarin Younes steeds meer betrokken wordt bij het verzet, kan gekarakteriseerd worden als arthouse, er wordt rustig de tijd genomen om het plot toe te lichten. Het tweede deel van de film verandert bijna uit het niets in een actiefilm waarin woorden daden worden. Dit komt aanvankelijk in sommige gevallen wat ongeloofwaardig over, maar de actie slaagt er uiteindelijk wel in de kijker nog verder in de bioscoopstoel te drukken.

Menselijkheid
Er is nogal wat ambiguïteit te constateren in Les Hommes Libres; zo maken we kennis met vermeende homosexualiteit in de Arabische wereld, is hoofdrolspeler Younes niet altijd de sympathieke protagonist (hij komt soms wat narcistisch over) en zijn er ook onder de Algerijnen bad guys te ontdekken. Dit geeft de kijker het idee dat Ferroukhi een genuanceerde film wilde maken die los staat van politieke overtuiging. Aan de andere kant is het zeker een politieke film, omdat het laten zien van relaties tussen joden, Duitsers en moslims zeker in deze tijd al snel voor veel mensen controversieel is. Wellicht is Les Hommes Libres hierin als een handreiking te zien, moslims en joden konden en kunnen prima samenleven.

Conclusie
Les Hommes Libres is een Franse variant op Zwartboek, maar waar Paul Verhoeven's epos meer een actiefilm is, combineert Ferroukhi actie en diepgang. Ondanks de soms wat slordige  uitstraling draagt deze film historisch een steentje bij en is het intrigerende acteerwerk van Michael Lonsdale en Tahar Rahim één van de vele redenen om deze film te bekijken.

Een interview dat MovieSense met regisseur Ismael Ferroukhi had, is hier te vinden.