movie scene

In Klassiekers Revisited trakteert de visionaire regisseur Sam Peckinpah ons op een nietsontziende orgie van bloed, kogels en massamoord.
 
Sam Peckinpah (1925-1984) was een dronken sadistische veeleisende cokesnuivende vrouwenhatende klootzak. Afgezien daarvan was hij een aardige vent volgens sommige acteurs, tenminste als hij nuchter was. De Britse actrice Susan George vond hem lief en hoffelijk tijdens het draaien van de controversiële Straw Dogs (1971), maar ze moest wel van hem een gruwelijk verkrachtingsscène spelen. Steracteur James Coburn vond Sam een monster, maar een gedreven, begaafd monster. Hij haalde het beste uit zijn acteurs: “Hij was minstens drie uur per dag een genie,” zei Coburn.



Peckinpah’s zus Fern Lea Peter herinnert zich dat hij als kleine jongen in Fresno Californië volledig geobsedeerd was, op het psychopathische af, door bloed en geweld. Hij bracht uren door met het afschieten van ratten in de schuur van zijn vader en genoot zichtbaar van het rondspetterende bloed. Peckinpah zelf beweerde dat het extreme geweld in o.a. zijn meesterwerk The Wild Bunch (1969) slechts realistisch was. Hij had duidelijke pacifistische bedoelingen, zei hij, maar hier moest men hartelijk om Bloody Sam lachen. Hij hield vol dat hij de wereld wilde laten zien hoe gruwelijk extreem geweld in werkelijkheid was, daarna zou men het geweld de rug toekeren. Hij was een man met een missie, maar hij werd hierin teleurgesteld. Men keek alleen naar zijn films om zich te verlekkeren aan het bloedvergieten. De schone westerns van de legendarische John Ford vond Sam maar sprookjes, zo was het wilde westen niet.

In zijn eerste films zoals Ride the High Country (1962) met Randolph Scott heersten wel het romantische beeld van de pionieren van het wilde westen. Later wilde hij een realistischer versie geven en omarmde hij het brute geweld alsof het een roeping was. Peckinpah was echter een visionaire filmmaker bewonderd door hedendaagse meesters als Tarantino en Oliver Stone. The Wild Bunch is veel meer dan een bloederig ballet.

De film begint in 1913 in Texas. De outlaw bendes waren aan het uitsterven. Onder leiding van de oude Pike Bishop (William Holden) rijdt zo’n bende San Rafael in Texas binnen om een overval te plegen. Maar Bishop en zijn mannen waaronder zijn rechter hand Dutch Engstrom (Ernest Borgnine) zitten in een val. Premiejagers weten van hun plannen en vallen aan onder leiding van ex-gevangene Deke Thornton (Robert Ryan). Deke werkt nu voor de autoriteiten, hij moet zijn vroegere vriend Pike inrekenen om een terugkeer naar de gevangenis af te wenden.



Het wordt een bloederige unieke slachting die niet langer dan vijf minuten duurt. De eerste filmversie van deze slag duurde eenentwintig minuten, maar door de virtuoze creativiteit van Lou Lombardo in de montagekamer werd het een zeldzame korte en krachtige belevenis. Bishop en zijn mannen weten te ontsnappen en rijden richting Mexico. Zij ontmoeten daar de bandietgeneraal Mapache, een tegenstander van de revolutionair Pancho Villa. Bishop sluit een deal met de generaal om een overval te plegen op een munitietrein. Ondanks de aanwezigheid van de premiejagers onder leiding van Thornton slagen Bishop en zijn mannen. Angel, het jonge Mexicaanse lid van Pike’s bende, geeft een deel van de wapens aan zijn dorp en wordt gevangen genomen door Mapache. Pike staat erop dat Angel wordt vrijgelaten. Mapache snijdt Angel de keel door en Pike schiet Mapache neer. Dan volgt de roemruchte, bloederige finale. Een explosie van wreed geweld tussen Pike’s bende en de Mexicaanse rebellen.

The Wild Bunch is een technisch baanbrekende film met memorabele scènes zoals de spectaculair instortende brug vol mannen en paarden. Maar het gaat ook over vriendschap, verraad, en de onvermijdelijke vooruitgang. De onmacht om de tij te keren speelde de revolverhelden parten want in 1913 waren ze in rap tempo aan het uitsterven. Het paard moet wijken voor de net ontwikkelde auto. Peckinpah’s helden worstelen hiermee. Zij zijn op hun retour en weten dat hun dagen geteld zijn.

Toen The Wild Bunch verscheen was er een storm van protest over deze hoogmis aan gruwelijk geweld. Zelfs gemeten langs de normen van vandaag is het een heftige ervaring. De cinematografie van Lucien Ballard is schitterend en ook criticasters mijmerden over de schoonheid van het geweld. Dit was zeker geen John Ford sprookje, maar ook geen sadisme om het sadisme. In The Wild Bunch is geweld vaak terloops en een mensenleven is goedkoop. Zo was het echt, zei Peckinpah, ik verzin het niet.

Het was 1969 en Amerika zat middenin de Vietnam Oorlog. Peckinpah verwierp de hypocrisie van zijn landgenoten. De ontblote borst van een zangeres mag je niet laten zien op de landelijke tv, maar van een stapel aan flarden geschoten lijken mocht je wel smullen. Hij verwees naar deze eerste tv-oorlog waarbij tijdens het avondeten en het nieuws de Amerikanen zich konden vergapen aan een ongeëvenaarde geweldsorgie. En dan maar roomser dan de paus, zijn historisch correcte epos The Wild Bunch afkeuren.

Peckinpah hield vol dat hij een realist en geen sadist was: het is voor de mensen misschien een deprimerend idee, maar de term Wild Bunch mag je gerust gebruiken voor de mensheid zelf. The Wild Bunch? Dat zijn wij. De mens met zijn gewelddadige inborst en onbegrensde hebzucht verwoest nog steeds de wereld om zich heen, net als Pike Bishop en zijn nietsontziende bende in 1913 deden. Als er geld te verdienen valt of eigen belangen beschermd moeten worden dan smelt het dunne vernis van beschaving als sneeuw voor de zon. The Wild Bunch is een wrede, meedogenloos meesterwerk gemaakt door een meedogenloze meester. Maar Sam Peckinpah doet niets anders dan ons een spiegel voor houden.

Ga dat (weer) zien.