movie scene

Nadat dagenlang een dikke mist over grote delen van het land hing, liet deze week de zon zich voor het eerst sinds lange tijd weer eens zien. Dit tot groot genoegen van velen, maar voor degenen die stiekem naar de sfeer en het mysterie van de mist terug verlangen; geen paniek! Gelukkig is er altijd John Carpenter's The Fog nog die je het onbehagelijke, koude en mysterieuze gevoel van een wereld geheel gehuld in een witte - maar donkere - dikke mist, terug kan bezorgen.

The Fog uit 1980 is niet alleen de beste mist film ooit gemaakt (alsof dat een genre is) maar het is ook nog eens één van de beste horror films ooit gemaakt, van dezelfde man die ons eerder en later ook horror-klassiekers als The Thing, Halloween en In the Mouth of Madness heeft gebracht. Toch is het een film die lang niet altijd net zoveel liefde en respect toebedeeld krijgt als veel van Carpenter's andere films. Zeer ten onrechte. Het razend knappe aan The Fog, waarin een klein stadje geteisterd wordt door een hardnekkige mist waarin zich duistere en moordzuchtige wezens lijken te begeven, is dat het weinig met weinig doet, maar tegelijkertijd daardoor juist een hele hoop weet te bereiken. Met minimale middelen weet het een effectieve duistere en mysterieuze horrorsfeer te creëren. Samen met een verhaal zonder al te veel afleidingen of diepere lagen weet het ten alle tijden spannend en mysterieus te blijven.



De film rekent ook met een cliché af dat je eerst dingen rustig moet opbouwen in horrorfilms om een effectieve sfeer en mysterieus verhaal te kunnen creëren. Met The Fog zit je vrijwel direct midden in de actie en is het gevaar vanaf de eerste minuut duidelijk. We krijgen direct te zien wat er schuilgaat in de mist die langzaam over het donkere water richting het kleine kustplaatsje Antonio Bay toe kruipt. Vervolgens worden we geïntroduceerd aan een handjevol karakters die verder niets met elkaar te maken lijken te hebben, behalve dat ze zich in de directe omgeving van Antonio Bay begeven. Veel van de karakters ontmoeten elkaar niet eens gedurende de film en als je me vraagt wie de enige echte hoofdrol in deze film voor zijn of haar rekening neemt, zou ik je daar werkelijk waar geen antwoord op kunnen geven.  Het verhaal concentreert zich op een hele rits aan uiteenlopende karakters, die ieder evenveel speeltijd in de film lijken te hebben, zonder dat het ooit een rommeltje- of überhaupt lastig of vervelend om te volgen wordt. Door op verscheidende karakters te concentreren, laat de film een goede en sterke afspiegeling van een typisch kleine vissersplaats aan de Amerikaanse kust zien waar iedereen elkaar lijkt te kennen en waar verder normaal gesproken weinig gebeurt. Het meeste enerverende evenement sinds jaren lijkt dan ook de viering van het honderdjarig bestaan van Antonio Bay te gaan worden voor de bewoners, niet wetende wat voor duister geheim het plaatsje met zich meedraagt en wat voor duisters de mist in zich draagt.

Je zou zelfs kunnen afvragen of je de karakters ECHT leert kennen in deze film. Je leert vrij weinig over hun achtergrond, maar je leert des te meer over hun persoonlijkheden, zodra ze in gevaarlijke, niet alledaagse, situaties terecht komen. Dit is een manier van een verhaal vertellen die meer (horror)films zouden mogen hanteren. Je gaat pas echt de gedachtengangen en beweegredenen van karakters begrijpen, zodra je ze in actie ziet, in plaats van dat je ze eerst ellenlange gesprekken hoort voeren en dingen ziet doen die verder totaal niet relevant voor het verhaal zijn. Wat het verhaal verder zeer effectief maakt, is dat het misschien wel een mysterie in zich heeft maar de karakters niet constant bezig zijn om dit mysterie te ontrafelen. Daarvoor hebben ze het veel te druk met iets anders: bezig zijn met overleven. En in zekere zin geeft dat deze film een vorm van realisme, wat knap is voor een horrorfilm over moordende melaatse geesten, die schuil gaan in een gloeiende mist en uit zijn op wraak. In plaats van constant een verklaring te zoeken voor van alles en nog wat, gebeuren dingen gewoon, wat misschien wel de best denkbare benadering is voor een film met een concept zoals deze. Het voorkomt bovendien dat de film tot stilstand komt om de kijker dingen uit te leggen. Hierdoor blijft de vaart er lekker in zitten en hoef je je geen moment te vervelen met de film, die naast een hoop mysterie en spanning ook veel fijne ouderwetse horrormomenten heeft.



In plaats van constant te vertrouwen op schokeffecten en liters aan bloed hanteert The Fog liever een subtielere benadering, waar zelfs geen druppel bloed in voorkomt, ondanks het feit dat mensen in hun hoofd worden gestoken en aan vleeshaken worden geregen. Het laat zien dat je als horrorfilm prima kunt shockeren zonder dat je hoeft te vertrouwen op visuele gruwelheden. Zoals goed bij het concept van een film over een dikke mist past, krijg je vaak zo min mogelijk te zien, maar vaak net genoeg om je eigen fantasie de rest in te laten vullen. Het doet dit op een manier die er niet dik bovenop ligt en tijdens het kijken van de film zul je niet eens doorhebben dat de film eigenlijk bar weinig laat zien wanneer het aankomt op bloed en andere smerigheden.

Het is haast onnodig om te zeggen, maar het is ook geen film die gebruik maakt van computer effecten. En dat zou ook totaal onnodig zijn geweest en zou zelfs, in het hypothetische geval dat de technieken al voor handen zouden zijn geweest in 1980, de film zelfs verzwakt hebben. Iets wat helaas de 2005 remake van deze film totaal niet leek te beseffen. De kracht van deze film zit niet in wat je wel ziet, het ziet meer in wat je niet ziet. Soms is een kloppend geluid, krakende planken of een piepende deur al genoeg om je hartslag omhoog te laten gaan en is een langzaam naderende mist enger en mysterieuzer om te zien dan een daadwerkelijke geest. Het speelt op een simpele doch doeltreffende manier in op de angsten van de kijker. Spanningen worden opgebouwd en verwachtingen gecreëerd, waardoor je als kijker al snel met een onbehagelijk gevoel zit te kijken. Je weet wat gaat komen, je weet echter alleen niet hoe of wanneer precies. Zelfs wanneer je de film al ontelbare keren hebt gezien blijft de spanning werken en ook 35 jaar na dato blijft de film dan ook nog altijd even krachtig en indrukwekkend om te kijken.



Het is knap wanneer je je beseft dat deze film in slechts 30 dagen geschoten is, met een budget van rond de 1 miljoen dollar. Tegelijkertijdis dit ook iets waar deze film zijn kracht vandaan krijgt. Door de simpelheid voelt de film realistisch, to-the-point en daarom ook effectief aan, terwijl het lage budget van de film de filmmakers er min of meer ook toe heeft gedwongen om creatief te zijn met weinig en veel te doen met niks. Van niets wordt dus iets gemaakt, wat in dit geval inhoudt dat vanuit het niets spanningen worden gecreëerd, door één simpel geluidje of een shot van de naderende mist.

Voor wie dus ooit de mist mist is er gelukkig altijd The Fog nog, net als voor iedereen die gewoon van een verdraaid goede horror-film houdt!