movie scene

Lianne’s filmobsessie begon ergens in de jaren ‘90 met de film Hot to Trot. Toen al spuide ze als een ware filmjehova haar mening over films tegen ongeïnteresseerde vrienden. Inmiddels een bijbaan in een videotheek, een studie film- en televisiewetenschap, een eigen filmquiz en vijftien jaar later is Lianne zeer content dat er eindelijk eens iemand is die geïnteresseerd is in haar mening over films.

Het aantal videotheken is een bedreigde winkelsoort geworden. Waar komt dit door en is dit erg?

Onveranderde liefde
In een klein dorpje in West-Friesland stond zo’n dertien jaar geleden videotheek Camiel. Camiel beschikte over amper dertig vierkante meter, maar had wel een groot assortiment pornofilms. Ook had Camiel een aantal kinderfilms in de aanbieding, waarvan ik er elk weekend een aantal zorgvuldig kwam uitzoeken om met mijn zusjes te bekijken. De videotheek rook altijd naar sigarettenrook en muf zweet, maar voor het plezier van het filmkijken nam ik die typische videotheeklucht wel voor lief. Jarenlang was ik vaste klant van videotheek Camiel. Zelfs toen de baliemedewerker mijn zusje een trauma bezorgde door de beoogde Ducktales te verwisselen voor een videoband met poep- en plasseks, bleef ik komen.

In mijn pubertijd bleef ik ook steeds vaker hangen om een praatje over films te maken met de baliemedewerker. Stiekem hoopte ik dat ik snel achttien zou worden zodat ik de scepter zou kunnen zwaaien in Camiel. Maar zo ver heeft het nooit kunnen komen. Vlak voordat ik achttien werd en de sollicitatiebrief die ik al jaren klaar had liggen, kon versturen, sloot Camiel voorgoed zijn deuren. Op de plek waar ooit films verhuurd werden, zit nu een begeleidingsbureau voor verstandelijk gehandicapten.

Lang heb ik Camiel niet kunnen missen want op mijn negentiende verhuisde ik naar Amsterdam. Een stad waar gelukkig nog genoeg videotheken waren; bij mij in de straat zat er ook één, Videotheek Starworld. Met een oppervlakte van bijna honderd vierkante meter en een uitgebreide art-house collectie, kon ik mijn geluk niet op. Avonden lang zat ik in kleermakerszit voor de rekken van Starworld om daar de beste art-house films uit te halen. Ook vroeg ik regelmatig om advies bij de baliemedewerkers die mij altijd vriendelijk te woord stonden. Toen er na een half jaar een oproep ‘medewerkers gezocht’ op het raam van Starworld hing, was ik er als de kippen bij. Ik werd aangenomen.. Inmiddels ben ik afgestudeerd, heb een full-time baan, maar in de videotheek werk ik nog steeds. Mijn liefde voor films is onveranderd gebleven.

Wat is er dan wel veranderd?
Sinds het sluiten van videotheek Camiel in West-Friesland in 2003 zijn er meerdere videotheken gesloten. In 2004 waren er 1250 videotheken in Nederland. In 2009 waren dat er nog maar 730. Het aantal videotheken is dus bijna gehalveerd. Ook in Amsterdam zie je de ene na de andere videotheken verdwijnen.

Waar komt dat dan door?
Het verdwijnen van de videotheken heeft niet één duidelijke oorzaak. Het begon uiteraard met het downloaden van films maar tegenwoordig zijn er veel snellere manieren om de films te verkrijgen. Er bestaan websites waar je gewoon gratis een film kunt streamen, en dan hebben we het niet over een flauwe komedie uit 1998 maar zelfs Avatar is te bekijken via de gratis website (watchmoviesforfree.org).

Ook de komst van Film1 en UPC digitaal is een grote concurrent. Met drie films op een avond als Juno, Oorlogswinter en Frozen River is het zeker de moeite waard voor 14,95 euro. Niet alleen de Hollywoord blockbusters worden aangeboden bij Film1, ook art-house films zijn ruim vertegenwoordigd. En ja, de gemiddelde prijs van een nieuwe film bij de videotheek is 4 euro - een beetje fanatieke filmkijker haalt dat bedrag er dan wel uit.

Hetzelfde geldt voor de bioscoop-acties van bijvoorbeeld Pathé. Voor 18 euro per maand  kun je onbeperkt naar de film. Een los bioscoopkaartje is tegenwoordig 9,50 euro. Als je twee keer per maand naar de film gaat, speel je al quitte. Verder worden films in de winkel natuurlijk ook nog goedkoper, vorige week kocht ik bij Fame in Amsterdam vier art-house films voor 20 euro. In de videotheek haal ik daar vijf films voor. Films in de videotheek zijn incidenteel nog altijd goedkoper, maar als je een echte filmfanaat bent zijn al die andere manieren van film kijken goedkoper.

Daarnaast hoef je de deur niet meer uit als je films gewoon kunt bestellen en bekijken via UPC of kunt downloaden. En ja, met die temperaturen van de afgelopen maanden is het aanbod van je eigen televisie veel aantrekkelijker dan een barre fietstocht naar de videotheek die toch al zo ver weg is omdat die ene om de hoek recentelijk gesloten is. Uit een onderzoek van het Hoofd Bedrijfschap Detailhandel blijkt ook dat ongeveer 40% van de ondervraagden verwacht dat het kijken van films in de privé-omgeving hoofdzakelijk gebeurt via digitale televisie. Toch denkt 25% van de ondervraagden dat het kijken via blu-ray ook belangrijk wordt. Er is wellicht nog hoop voor de videotheek.

Sentiment of realiteit?
Ik vind het erg dat de videotheken verdwijnen. Maar ik werk dan ook in een videotheek en het is daar in videotheek Camiel waar mijn liefde voor films is ontstaan. Ben ik niet gewoon ouderwets? Moet ik accepteren dat de videotheek een verouderd en duur concept is? En is het echt zo erg als videotheken verdwijnen? We hebben toch zat andere manieren om films te kijken? Met het uitsterven van videotheken, sterven de films niet uit. Dat klopt, want zoals ook al op MovieSense was te lezen, is het aantal bioscoopbezoeken vorig jaar weer gestegen.

Toch denk ik dat de videotheek een zwaar onderschat fenomeen is in de filmwereld. In de videotheek is een groot tastbaar aanbod van vele films die wellicht niet zo snel op televisie of Film1 zullen verschijnen. De ruime keuze zorgt er voor dat je soms films tegenkomt die je anders niet zo snel zult bekijken. Daarnaast is de kennis en ervaring van de baliemedewerker een prettige bijeenkomst. Als je niet weet welke film je moet kiezen, kun je hem of haar altijd om advies vragen. En videotheken staan er om bekend hulpvaardig en laagdrempelig te zijn. De videotheek is vaak een verzamelplaats voor films en filmfans die hun mening met elkaar delen; het gebeurt regelmatig dat klanten in mijn videotheek met elkaar aan de praat raken en elkaar films aanraden. Maar ook deze functie verplaatst zich langzaam naar fora op het internet. Volgens het onderzoek van het HBD moeten videotheken meer met internet gaan doen en klanten de mogelijkheid bieden om hun mening te geven. Geweldig idee om deze bedreigde winkelsoort te redden! Maar waar halen de videotheken het geld vandaan?