movie scene

De Heineken Ontvoering lijkt alle ingrediënten voor klassiek Hollywood vermaak te hebben.

9 november 1983. Alfred Heineken wordt om iets voor zevenen in de avond voor zijn kantoor aan het 2e Weteringplantsoen in Amsterdam door drie onbekenden in een bestelbusje gesleurd. Het losgeld, 35 miljoen gulden, wordt na een paar weken betaald, terwijl iets later een inval in een loods op een Amsterdams industrieterrein wordt gedaan, waar Heineken en chauffeur Ab Doderer drie weken lang werden vastgehouden. Uiteindelijk wordt het merendeel van het losgeld, dat in de bossen bij Zeist was ingegraven in plastic tonnen, teruggevonden.

Actueel
Het kostte 4,7 miljoen euro om De Heineken Ontvoering te maken, waarvan het meest afkomstig is van de overheid en het Nederlands Filmfonds. Ook hebben 200 private investeerders elk 4.000 euro ingelegd. De film staat los van het bekende boek De ontvoering van Alfred Heineken dat misdaadverslaggever Peter R. De Vries in 1986 schreef na gesprekken met één van de ontvoerders, Cor van Hout. De Amerikaanse producent Informant Media (Crazy Heart) heeft de rechten van De Vries' boek gekocht, en de productie van de Engelstalige film start in 2012. De door Maarten Treurniet geregisseerde film zal volgens De Vries weinig doen, want er is volgens de misdaadverslaggever veel verzonnen. "Er waren bijvoorbeeld vier daders en niet vijf. Je praat eigenlijk over een halve film die je De Ontvoering had moeten noemen", aldus De Vries. Hij vraagt zich dus af waarom je aan een fantastisch verhaal fictieve elementen moet toevoegen. In ieder geval komt in De Heineken ontvoering Willem Holleeder niet voor. Het personage Rem (Reinout Scholten van Aschat) is een samensmelting van Holleeder en Martin Erkamps. Erkamps is een jongen die meedeed met de zware criminelen. Die ontwikkeling vindt regisseur Treurniet interessant. Holleeders vader raakte aan de drank toen hij bij Heineken werkte, 'en dat is weer boeiend als motief voor de ontvoering', aldus Treurniet in een recent interview. De aanstaande, door de Tros uit te zenden, reeks met Thom Hoffman in de hoofdrol, toont in ieder geval dat de Heineken-zaak weer volop in de belangstelling staat.

Uitzonderlijk
Gelet op de indrukwekkende cast en dito trailer in combinatie met een uiterst gevarieerde postercampagne, waarop elk van de vier ontvoerders afzonderlijk te zien is, belooft De Heineken Ontvoering klassiek Hollywood vermaak te zijn. Het samenspel tussen Teun Kuilboer, Gijs Naber, Korneel Evers, en Reinout Scholten van Aschat, is van uitzonderlijke klasse. Gijs Naber is na Lang en Gelukkig (2010) en Loft (2010) een acteur die laat zien veel verschillende rollen aan te kunnen, en ook Rutger Hauer weet in stilte zijn gezicht te laten spreken. Vooral de scènes waarin hij opgesloten zit, tonen zijn klasse. Hamvraag is of je als regisseur fictieve elementen mag toevoegen aan een waargebeurd verhaal. Titanic is een gefictionaliseerde vertelling gebaseerd op het zinken van het luxeschip RMS Titanic, en zelfs De Bende van Oss draagt meer fictieve dan feitelijke elementen. De Heineken Ontvoering is een 'fictieve verhandeling', zoals de openingstitels over zwart beeld lezen, waarmee de makers zich ogenschijnlijk indekken. Zo nemen een aantal verhaallijnen op zijn minst een loopje met de werkelijkheid.

Scarface
Een voorbeeld hiervan is een scène waarin Rem (Reinout Scholten van Aschat) samen met Lisa (Sallie Harmsen), op dat moment het liefje van Frans Meijer (Teun Kuilboer), uit de bioscoop komt. Ze hebben zojuist Scarface gezien en Rem doet scènes uit die film na. Los van het feit dat Scarface in Nederland pas in het voorjaar van 1984 werd uitgebracht, en de scenaristen hiermee dus een foutief tijdsbeeld schetsen, waarin Scarface al in 1983 in de bioscopen verschijnt, is de scène vooral bedoeld om uitleg te geven aan Rems motivaties. Ook het afpakken van de vriendin van Frans door Rem heeft invloeden vanuit een verhaallijn uit de film Scarface, terwijl de vriendin van Frans Meijer nooit is afgepakt. Het risico met films waarin karakters uit een film - in dit geval De Heineken ontvoering - verwijzen naar karakters en verhaallijnen uit andere films - hier Scarface - motiveert stereotypen. Ook klopt de wereld die de film vanuit het decor laat zien niet. Zo zien we in een scene op de achtergrond een vestiging van de falafelketen Maoz Vegetarian, terwijl de eerste Maoz Vegetarian uit 1991 dateert, ruim acht jaar na de ontvoering. Het zijn de kleine dingen die het hem doen.

Onbenut
De spanningsopbouw in het eerste half uur, het uiteenzetten van de verschillende karakters en de ontvoering zelf is meeslepend. Helaas ontwijkt het scenario niet de valkuilen van een verplichte uiteenzetting van de zoektocht naar en uiteindelijke vangst van de ontvoerders. Daardoor is het tweede uur een lange zit en geeft niet meer dan een opeenstapeling van feiten. Ook wordt de kans chauffeur Ab Doderer als beeldvulling te gebruiken niet benut. De enige scène die hij met tekst heeft is als hij tegen Rem en zijn fiets aanrijdt en zegt: 'Is honderd gulden genoeg?'. Rems antwoord 'Ik ben geen fietsenmaker' is een spaarzaam voorbeeld van Amsterdamse humor. Datgene wat de film authentiek maakt binnen haar 'fictieve verhandeling', zoals de makers bepleiten, verdrinkt in het tweede uur ten koste van een plichtmatig opgevoerd slotstuk. Het doet verlangen naar een misdaadfilm als De Dominee.

Conclusie
De Heineken Ontvoering heeft meeslepende momenten, en ook regisseur Maarten Treurniet beschikt over goed gereedschap. De film vliegt uit de bocht in het plichtmatige tweede uur waarin niets gebeurt dat iets zegt over de personages. Het vooruit helpen van de plot, de zoektocht naar en uiteindelijke vangst van de ontvoerders, is zelfs saai te noemen. Met dank aan een cast van uitzonderlijke klasse is De Heineken Ontvoering aardig gekoeld, maar het condens druppelt al snel langs het glas.