movie scene

MovieSense redacteur Frank Witkam sprak tijdens het afgelopen International Film Festival Rotterdam met Lee Chang-Dong, de regisseur van Poetry. De film draait vanaf 10 februari in de filmhuizen. De lovende MovieSense-recensie van de film is hier te lezen.

Poetry gaat over Mija, gespeeld door de legendarische actrice Yun Jung-Hee, die haar kleinzoon opvoedt in een slaperig plaatsje. Blind voor de harde werkelijkheid waarin haar kleinzoon betrokken raakt, gaat ze een poëzieklas volgen. Lee won in Cannes vorig jaar hiervoor de prijs voor beste scenario. Het is zijn vijfde en tevens meest geprezen film.

Waar komt je inspiratie voor de film vandaan? Is er iemand in je directe omgeving die aan alzheimer leidt?
Mijn intentie was niet om een film te maken over alzheimer, hoewel het wel zo is dat mijn schoonmoeder aan alzheimer leidt. Wat me opgevallen is bij alzheimer is dat het je de dood laat ervaren terwijl je leeft, omdat je je herinneringen vergeet. Je vergeet de manier waarop je bestaat. Ik vergelijk het graag met zeep, als je zeep gebruikt verdwijnt het beetje bij beetje. De hoofdpersoon in de film, Mija, ervaart ook de dood en vergeet woorden, maar het hoofdthema van de film is niet alzheimer of de dood. Het hoofdthema was voor mij het stellen van vragen over het leven, en over hoe je schoonheid kunt vinden in het leven. Dit wilde ik doen door middel van poëzie.

Had je actrice Yoon Jeong-Hee al in je hoofd voor de rol van Mija toen je het script schreef voor de film?
Voor ik het script schreef en over het verhaal nadacht, dacht ik al aan haar. Ik heb niet eens aan een andere actrice gedacht, omdat het voelde alsof ze echt dezelfde persoon was als Mija. Hun karakters leken erg op elkaar, ook al had ik Yoon Jeong-Hee pas één of twee keer ontmoet op een filmfestival, dus ik kende haar eigenlijk niet zo goed, maar zo voelde het gewoon. Als ik ga casten, nodig ik niet actrices uit om te kijken of ze in de rol passen. Ik geloof dat de persoon uit het scenario leeft en ergens daar buiten rond loopt. De man van Yoon Jeong-Hee zei dat ik het scenario precies geschreven had zoals Yoon Jeong-Hee in het dagelijks leven ook echt is, terwijl ik tijdens of na de casting niets aan het scenario heb aangepast.

Het karakter van Mija is iemand die buiten de maatschappij staat, zoals wel vaker in je films. Waarom zijn de personages in je films altijd social outcasts, en waarom interesseren deze mensen je?
Ik voel dat de mensen die zich buiten de samenleving begeven heel erg dicht bij me staan. Als ik, zoals in veel films gebeurt, een persoon uitkies die het goed doet in de samenleving, er goed uit ziet en dingen goed kan - oftewel mensen waar men graag mee wil identificeren - vind ik die niet zo interessant. Terwijl Mija, die er een beetje raar en zwak uitziet en niet zo goed is in een hoop dingen, heel intiem aanvoelt. Een beetje als familie.

De wereld waar het karakter van Mija in leeft, wordt gedomineerd door mannen. Is er volgens jou een relatie met de corruptie die plaats vindt in de film?
Ik denk dat er in elke samenleving op een erg mannelijke manier met het probleem van seksueel geweld wordt omgegaan. Dus niet alleen het probleem zelf, dat meestal veroorzaakt wordt door mannen, maar ook de manier waarop deze wordt opgelost, is vak een mannenzaak. Ik denk dat vrouwen oplettender en gevoeliger met het probleem omgaan. Dit vind je in de film terug in het karakter van Mija.

Wordt een probleem als seksueel geweld vaak met geld opgelost in Zuid-Korea?
Ik weet niet of deze manier van oplossen met geld echt corrupt is. Ik zou het liever hypocrisie noemen, en ik denk dat de vaders van de zonen proberen hun spijt te betuigen door middel van geld. Dus ik weet niet of het persé corruptie is.

Is het dan geen corruptie, als politie en journalisten betrokken zijn bij het sluiten van de deal?
Ja, in essentie is het wel corruptie, maar het is het systeem. De vaders kennen elkaars motieven en ze denken dat ze het juiste doen door met elkaar het probleem op te lossen. Ik denk alleen dat dit in elke samenleving kan gebeuren. In elke maatschappij heb je hetzelfde concept dat als het naar buiten komt het voor niemand goed is, zelfs niet voor het slachtoffer. Dus ik denk dat de vaders denken dat het ze het juiste doen. Maar ik geef zelf geen mening, ik toon slechts het probleem.

In de film wordt de volgende zin gesproken door de leraar in de dichtklas: "Er komt een dag dat niemand meer leest, poëzie is aan het wegsterven." Is dit ook hoe je er zelf tegenaan kijkt?
Ik denk dat zelfs nu in Zuid-Korea er nog mensen poëzie schrijven en lezen, en dat er mensen zijn die het leren zoals in de klas in de film. Ik wilde vragen stellen over de betekenis van het schrijven. Wat is de betekenis van het schrijven van poezie? Waarom schrijf je poezie? Waarom sterft het weg? Op de persconferentie van de film in Cannes werd ik ook door een Franse journalist gevraagd of poëzie in Zuid-Korea aan het sterven is, hij vond namelijk dat het in Frankrijk al gestorven was. Dit was misschien de reden waarom ik een film heb gemaakt over poëzie. Hij lijkt over poëzie te gaan, maar eigenlijk gaat de film over film. Het is dus een film over poezie en cinema.

Film sterft weg?
Een bepaald soort films sterft weg. Ik denk dat films die vragen stellen over het leven en humaniteit, die reflecteren op het leven, menselijkheid en mensen wegsterven. Uiteraard zijn er ook films die amusement bieden, en die lijken steeds sterker te worden; ze stimuleren mensen en geven plezier. Maar films die vragen stellen over het leven sterven weg. Uiteraard kun je deze films nog wel zien in een film festival, maar alleen heel beperkt tijdens het festival, daarna zijn ze niet of nauwelijks meer te zien. Het zijn net artikelen op de vlooienmarkt geworden; je kunt ze niet in de supermarkt om de hoek kopen.

Dit jaar zijn er veel films uit Zuid-Korea op het Film Festival in Rotterdam te zien, waar voorheen landen als Japan en China het festival domineerden. Voel je je verwant aan andere makers op het festival en beïnvloeden jullie elkaar?
Van de Koreaanse films hier op het festival is dat de film The Journals of Musan (bekroond met een Tiger Award), waarvan de regisseur Park Jung-Bum, mijn assistent was bij Poetry. We hebben dus een speciale relatie. We beïnvloeden elkaar, dus het is wederzijds. En terwijl we ook competitief zijn, zijn we ook collega's. Hoe precies dit gebeurt, is moeilijk te zeggen, maar ik denk dat de meeste Koreaanse regisseurs elkaars werk zeker beïnvloeden.

Voor Poetry was je laatste film alweer uit 2007. Is het moeilijk om geld te vinden voor je films?
Voorheen niet, maar nu wordt het misschien wel moeilijker omdat Poetry mijn eerste film is die minder opbrengt dan dat die kostte, terwijl mijn andere films wel altijd winst maakten. Het wordt nu dus moeilijker denk ik. Maar het hangt erg af van het scenario, omdat bij Poetry de hoofdpersoon, Yoon Jeong-Hee, al over de zestig is en niemand haar meer kent. Ze was namelijk al dertien jaar met pensioen.

Heb je al plannen voor een nieuwe film?
Ik heb al een aantal verhalen in mijn hoofd. Maar meestal wacht ik tot de tijd rijp is voor de film. Ik wil geen films en scripts forceren. Normaal wacht ik een poos en dan komt het juiste verhaal vanzelf tot me. Meestal is het schrijven van een script maar heel weinig werk, omdat ik het hele verhaal al voor het schrijven uitgewerkt in mijn hoofd heb.

Met dank aan Teun Meeuwsen voor het tolken bij het interview.