movie scene

Hoe in Italië er een bijzondere symbiose lijkt te zijn ontstaan tussen acteren en een crimineel.

In de tragi-komische film Reality (te zien op het IFFR en daarna in de bioscoop) speelt de tot levenslang veroordeelde Anielo Arena een fenomenale hoofdrol. Inmiddels heeft hij in Italie een sterrenstatus, die mij in een Nederlandse context niet voorstelbaar lijkt. Nu lijkt regisseur Matteo Garrone een oog te hebben voor acteurs met een crimineel verleden. In Gomorra liet hij Salvatore Striano debuteren, die kort daarvoor uit de zwaar bewaakte Rebbibia gevangenis in Rome was ontslagen. De gebroeders Taviani hebben recent in hun film Caesar Must Die laten zien, hoe hij en collega gevangenen zich door jaarlijkse uitvoeringen in die gevangenis als acteur hebben kunen ontwikkelen. Garrone had ook Anielo Arena voor zijn film over de Napolitaanse maffia op het oog, maar deze viel toen nog niet onder artikel 21, dat bepaalt dat gedetineerden in Italie na twintig jaar goed gedrag enige uren per week buiten de gevangenis mogen werken, zij het onder strikt toezicht. Ten tijde van de opnamen voor Reality had Arena de vereiste twintig jaar gescoord. Hij kreeg van Garrone meteen de hoofdrol van een Napolitaanse visboer die besluit te auditeren voor Big Brother (in Italie al toe aan de twaalfde editie onder de naam Grande Fratello). Aanvankelijk om zijn kinderen een plezier te doen, maar als hij wordt uitgenodigd in de Cinecita Studio's, slaat zijn hoofd op hol en verliest hij alle realiteit uit het oog.

Anielo Arena is gehuisvest in de eveneens streng bewaakte gevangenis van Volterra, een mooi stadje in Toscane. Ook daar bestaat een lange toneeltraditie. Door de mogelijkheden van artikel 21 is de Volterra troupe inmiddels ook buiten de gevangenis een graag gezien gezelschap. Geliefd is vooral Arena, de gevangenisacteur, die levenslang heeft voor een drievoudige moord, een afrekening in de buitenwijken van Napels. Hij kent de arena van de film dus goed, al is het van lang geleden. In dat item zegt hij zich te realiseren dat zijn sterrenstatus pijnlijk kan zijn voor de families van zijn slachtoffers. "Maar", zo voegt hij daaraan toe, "ik ben niet dezelfde persoon als 21 jaar geleden (...). Toen had ik nooit geloofd, dat ik een boek zou lezen, laat staan dat ik Brecht of Shakespeare zou citeren."

In Nederland zou zoiets niet mogelijk zijn. Hier ontstaat commotie als Holleeder een column krijgt aangeboden en wordt uitgenodigd voor College Tour. Een op zijn figuur geënte filmrol, dat kan. Maar een door hem gespeeld personage, dat zou hier echt te veel van het  goede zijn. Al weet je dat natuurlijk nooit zeker.