movie scene
Het laatste filmnieuws bekijk je natuurlijk op MovieScene!
- Specials » Artikelen
- 22-09-2013
- Geplaatst door Jon Jonoski
De verbeelding van geschiedenis in film
Historische films geven nooit een juiste weergave van de gepresenteerde geschiedenis. De vraag is of we dat van deze films ook moeten verwachten.
Vorig jaar, toen Steven Spielberg’s Lincoln uitkwam, was het weer eens zo ver. Zoals wel vaker gebeurt wanneer er een grote historische film uitkomt, werden er ook nu volop stukken geschreven waarin geanalyseerd werd in hoeverre de film historisch accuraat was. Op zich geen probleem, want deze stukken kunnen leerzame en interessante mini-geschiedenislesjes zijn. Het wordt echter wat vreemd wanneer een stuk concludeert dat Lincoln niet historisch accuraat en daarom geen goede film is. Of dat het juist wel een goede film is omdat het de geschiedenis juister presenteert dan bijvoorbeeld Quentin Tarantino’s Django Unchained - die andere film van dat jaar waarin de focus op slavernij lag. Lincoln is wat mij betreft een betere film dan Django Unchained, maar dat heeft niets te maken met het feit dat die film een ‘juistere’ weergave van de geschiedenis presenteert.

Een film is geen geschiedenisles
Het is vrij nutteloos om een film te bekritiseren vanwege zijn gebrek aan historische accuraatheid. En het wordt pas echt problematisch als daarbij wordt geïmpliceerd dat andere films wel op een goede manier de feiten van de geschiedenis weergeven. Er is geen enkele film die een volledig juiste weergave presenteert van de historische periode of persoon waar de film over gaat. Dat kan simpelweg ook niet. Je kunt niet een gehele geschiedenis in een film van ongeveer twee uur bespreken. Per definitie moet je als filmmaker belangrijke gebeurtenissen schrappen of veranderen. Dat moet niet alleen vanwege de lengte, maar ook vanwege het feit dat de film een bepaald dramatisch effect wil bereiken. De film zal hierdoor nooit een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis zijn. En dat is, zoals we hieronder zullen zien, niet erg. Het wordt pas een probleem als de film pretendeert dat het wel een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis is, en om die reden geroemd wordt.
Bloody Sunday
In 2002 brak regisseur Paul Greengrass door met Bloody Sunday over het bloedbad in Noord-Ierland op 30 januari 1972. Op die datum werden, na een vreedzame demonstratie, 14 Noord-Ierse jongeren vermoord door Britse soldaten. Greengrass, die later bekend zou worden als regisseur van onder andere The Bourne Ultimatum, presenteert zijn film als een serie van live nieuwsreportages. Hij filmt alles vanuit de hand met een camera die constant met de actie mee trilt. Ook doet hij alsof de camera, vanwege de chaos, de actie niet kan volgen. Door dit alles geeft Greengrass ons de indruk dat we zitten te kijken naar een objectieve registratie van die bewuste zondag, gemaakt door een stel camera’s die zich toevallig op de juiste plek bevonden. En dat hetgeen we zien de absolute, onbetwiste waarheid van die dag is. Maar natuurlijk is dat niet zo. Hij laat in zijn film heel duidelijk zien dat de Britten de hoofdschuldigen waren voor het bloedbad van die dag. In een conventionelere film zou dat niet zo'n groot probleem zijn, maar deze film presenteert de gebeurtenissen op Bloody Sunday als objectieve, onbetwiste feiten. Toen de film echter in 2002 uitkwam liep het onderzoek naar de exacte rol van de Britten nog steeds. Bloody Sunday’s claim van authenticiteit is ook problematisch, simpelweg vanwege het gebruik van acteurs. Als je claimt dat je film een objectieve, authentieke weergave is van Bloody Sunday en dan acteurs gebruikt om echt bestaande mensen na te spelen, impliceer je wel een beetje dat de emoties van de acteurs en die van de echte slachtoffers even authentiek zijn. Dat is natuurlijk niet zo.

Interactie met de geschiedenis
Betekent dit dan dat historische films nutteloos zijn en niet gemaakt hoeven worden? Zeker niet! Ze zijn nuttig alleen al vanwege het feit dat ze een discussie losmaken over de geschiedenis die ze presenteren. Bovendien doen de meeste (en de beste) historische films ook meer dan slechts een historische beschrijving geven van hun onderwerp. Ze gebruiken ook de geschiedenis om een punt te maken over een bepaald onderwerp. Om terug te keren op Lincoln, die film gebruikt Abraham Lincoln’s gevecht tegen slavernij om te laten zien hoe moeilijke politieke beslissingen genomen worden. Het laat zien dat veel ideologische beslissingen meer uit pragmatisch dan uit ideologisch oogpunt worden genomen en dat ze vaak ook alleen maar zo genomen kunnen worden. Ook laat de film heel goed de manipulatieve macht van woorden zien, en hoe we ermee kunnen spelen zodat we er alles in kunnen zien wat we willen. Dit zijn nogal cynische inzichten en juist daarom is het zo interessant om ze te betrekken op de afschaffing van de slavernij, waarvan wij graag willen geloven dat het gebeurde vanwege de goedheid van de mens.
Spelen met feiten
Er wordt dus nog steeds vaak van historische films verwacht dat ze een volledig feitelijke weergave van de geschiedenis geven. Gelukkig zijn er recentelijk enkele films uitgekomen die direct tegen dit idee ingaan door een volledig eigen interpretatie van de geschiedenis te geven, waarbij de filmmakers ook ruimhartig toegeven dat ze zich niet ze bekommerden om de feiten. Daarbij hebben ze vaak interessante dingen te zeggen over hoe wij geschiedenis zien en over de relatie tussen geschiedenis en (populaire) cultuur. The Butler, Lee Daniels nieuwste film over een zwarte butler die voor 8 Amerikaanse presidenten werkte, was een grote hit in de VS. Dit ondanks het feit dat de rollen van presidenten als Ronald Reagan en Richard Nixon gespeeld worden door acteurs die totaal niet op hen lijken. Enkele critici merkten op dat dit niet zonder reden is. Het is een kritiek op de vele Hollywood films waarin zwarte/etnische personen worden gespeeld door acteurs van wie het uiterlijk ook vaak niet overeenkomt met het personage dat ze spelen.

Shakespeare
De beste van dit soort films zijn echter Woody Allen’s Midnight in Paris, Roland Emmerich’s Anonymous en natuurlijk Tarantino’s Inglourious Basterds. Tarantino’s fantastische film verdient een apart artikel, maar over Anonymous kan hier wel wat gezegd worden. Die film werd behoorlijk bekritiseerd, omdat de theorie over de echte identiteit van de schrijver van Shakespeare’s boeken die daarin naar voren komt volkomen onzin zou zijn. Maar wie die theorie echt gelooft na het bekijken van de film is wel erg goedgelovig. Die theorie dient vooral als kapstok voor een kostuumdrama dat veel levendiger is dan de gemiddelde film in dat genre. Wat de film echter nog interessanter maakt is het feit dat het Shakespeare’s werk gebruikt om te laten zien hoe ons denken over een bepaald tijdperk wordt beïnvloed door de populaire cultuur van dat tijdperk. Daarnaast laat het zien hoe de populaire cultuur van een bepaalde tijd en plaats wordt beïnvloed door de maatschappelijke context. Dit zijn veel boeiendere inzichten, die veel minder goed naar voren zouden komen in een brave film die een feitelijke weergave wil geven van het leven van Shakespeare.

Conclusie
Anonymus was net als Inglourious Basterds, Midnight in Paris en The Butler een succes, zowel bij critici als bij het publiek. Het is te hopen dat deze minitrend van films die heel vrij omgaan met de geschiedenis nog even doorzet Het heeft films opgeleverd die gedurfd en origineel zijn. Bovendien dagen deze films ons echt uit om na te denken over hoe wij de geschiedenis zien en hoe het ons gepresenteerd wordt. En dat is misschien wel het belangrijkste wat een historische film kan doen.
Vorig jaar, toen Steven Spielberg’s Lincoln uitkwam, was het weer eens zo ver. Zoals wel vaker gebeurt wanneer er een grote historische film uitkomt, werden er ook nu volop stukken geschreven waarin geanalyseerd werd in hoeverre de film historisch accuraat was. Op zich geen probleem, want deze stukken kunnen leerzame en interessante mini-geschiedenislesjes zijn. Het wordt echter wat vreemd wanneer een stuk concludeert dat Lincoln niet historisch accuraat en daarom geen goede film is. Of dat het juist wel een goede film is omdat het de geschiedenis juister presenteert dan bijvoorbeeld Quentin Tarantino’s Django Unchained - die andere film van dat jaar waarin de focus op slavernij lag. Lincoln is wat mij betreft een betere film dan Django Unchained, maar dat heeft niets te maken met het feit dat die film een ‘juistere’ weergave van de geschiedenis presenteert.

Een film is geen geschiedenisles
Het is vrij nutteloos om een film te bekritiseren vanwege zijn gebrek aan historische accuraatheid. En het wordt pas echt problematisch als daarbij wordt geïmpliceerd dat andere films wel op een goede manier de feiten van de geschiedenis weergeven. Er is geen enkele film die een volledig juiste weergave presenteert van de historische periode of persoon waar de film over gaat. Dat kan simpelweg ook niet. Je kunt niet een gehele geschiedenis in een film van ongeveer twee uur bespreken. Per definitie moet je als filmmaker belangrijke gebeurtenissen schrappen of veranderen. Dat moet niet alleen vanwege de lengte, maar ook vanwege het feit dat de film een bepaald dramatisch effect wil bereiken. De film zal hierdoor nooit een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis zijn. En dat is, zoals we hieronder zullen zien, niet erg. Het wordt pas een probleem als de film pretendeert dat het wel een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis is, en om die reden geroemd wordt.
Bloody Sunday
In 2002 brak regisseur Paul Greengrass door met Bloody Sunday over het bloedbad in Noord-Ierland op 30 januari 1972. Op die datum werden, na een vreedzame demonstratie, 14 Noord-Ierse jongeren vermoord door Britse soldaten. Greengrass, die later bekend zou worden als regisseur van onder andere The Bourne Ultimatum, presenteert zijn film als een serie van live nieuwsreportages. Hij filmt alles vanuit de hand met een camera die constant met de actie mee trilt. Ook doet hij alsof de camera, vanwege de chaos, de actie niet kan volgen. Door dit alles geeft Greengrass ons de indruk dat we zitten te kijken naar een objectieve registratie van die bewuste zondag, gemaakt door een stel camera’s die zich toevallig op de juiste plek bevonden. En dat hetgeen we zien de absolute, onbetwiste waarheid van die dag is. Maar natuurlijk is dat niet zo. Hij laat in zijn film heel duidelijk zien dat de Britten de hoofdschuldigen waren voor het bloedbad van die dag. In een conventionelere film zou dat niet zo'n groot probleem zijn, maar deze film presenteert de gebeurtenissen op Bloody Sunday als objectieve, onbetwiste feiten. Toen de film echter in 2002 uitkwam liep het onderzoek naar de exacte rol van de Britten nog steeds. Bloody Sunday’s claim van authenticiteit is ook problematisch, simpelweg vanwege het gebruik van acteurs. Als je claimt dat je film een objectieve, authentieke weergave is van Bloody Sunday en dan acteurs gebruikt om echt bestaande mensen na te spelen, impliceer je wel een beetje dat de emoties van de acteurs en die van de echte slachtoffers even authentiek zijn. Dat is natuurlijk niet zo.

Interactie met de geschiedenis
Betekent dit dan dat historische films nutteloos zijn en niet gemaakt hoeven worden? Zeker niet! Ze zijn nuttig alleen al vanwege het feit dat ze een discussie losmaken over de geschiedenis die ze presenteren. Bovendien doen de meeste (en de beste) historische films ook meer dan slechts een historische beschrijving geven van hun onderwerp. Ze gebruiken ook de geschiedenis om een punt te maken over een bepaald onderwerp. Om terug te keren op Lincoln, die film gebruikt Abraham Lincoln’s gevecht tegen slavernij om te laten zien hoe moeilijke politieke beslissingen genomen worden. Het laat zien dat veel ideologische beslissingen meer uit pragmatisch dan uit ideologisch oogpunt worden genomen en dat ze vaak ook alleen maar zo genomen kunnen worden. Ook laat de film heel goed de manipulatieve macht van woorden zien, en hoe we ermee kunnen spelen zodat we er alles in kunnen zien wat we willen. Dit zijn nogal cynische inzichten en juist daarom is het zo interessant om ze te betrekken op de afschaffing van de slavernij, waarvan wij graag willen geloven dat het gebeurde vanwege de goedheid van de mens.
Spelen met feiten
Er wordt dus nog steeds vaak van historische films verwacht dat ze een volledig feitelijke weergave van de geschiedenis geven. Gelukkig zijn er recentelijk enkele films uitgekomen die direct tegen dit idee ingaan door een volledig eigen interpretatie van de geschiedenis te geven, waarbij de filmmakers ook ruimhartig toegeven dat ze zich niet ze bekommerden om de feiten. Daarbij hebben ze vaak interessante dingen te zeggen over hoe wij geschiedenis zien en over de relatie tussen geschiedenis en (populaire) cultuur. The Butler, Lee Daniels nieuwste film over een zwarte butler die voor 8 Amerikaanse presidenten werkte, was een grote hit in de VS. Dit ondanks het feit dat de rollen van presidenten als Ronald Reagan en Richard Nixon gespeeld worden door acteurs die totaal niet op hen lijken. Enkele critici merkten op dat dit niet zonder reden is. Het is een kritiek op de vele Hollywood films waarin zwarte/etnische personen worden gespeeld door acteurs van wie het uiterlijk ook vaak niet overeenkomt met het personage dat ze spelen.

Shakespeare
De beste van dit soort films zijn echter Woody Allen’s Midnight in Paris, Roland Emmerich’s Anonymous en natuurlijk Tarantino’s Inglourious Basterds. Tarantino’s fantastische film verdient een apart artikel, maar over Anonymous kan hier wel wat gezegd worden. Die film werd behoorlijk bekritiseerd, omdat de theorie over de echte identiteit van de schrijver van Shakespeare’s boeken die daarin naar voren komt volkomen onzin zou zijn. Maar wie die theorie echt gelooft na het bekijken van de film is wel erg goedgelovig. Die theorie dient vooral als kapstok voor een kostuumdrama dat veel levendiger is dan de gemiddelde film in dat genre. Wat de film echter nog interessanter maakt is het feit dat het Shakespeare’s werk gebruikt om te laten zien hoe ons denken over een bepaald tijdperk wordt beïnvloed door de populaire cultuur van dat tijdperk. Daarnaast laat het zien hoe de populaire cultuur van een bepaalde tijd en plaats wordt beïnvloed door de maatschappelijke context. Dit zijn veel boeiendere inzichten, die veel minder goed naar voren zouden komen in een brave film die een feitelijke weergave wil geven van het leven van Shakespeare.

Conclusie
Anonymus was net als Inglourious Basterds, Midnight in Paris en The Butler een succes, zowel bij critici als bij het publiek. Het is te hopen dat deze minitrend van films die heel vrij omgaan met de geschiedenis nog even doorzet Het heeft films opgeleverd die gedurfd en origineel zijn. Bovendien dagen deze films ons echt uit om na te denken over hoe wij de geschiedenis zien en hoe het ons gepresenteerd wordt. En dat is misschien wel het belangrijkste wat een historische film kan doen.
Tags: Anonymous, Bloody Sunday, Django Unchained, Inglourious Basterds, Lincoln, Midnight in Paris, Midnight in Paris, The Butler
Like MovieScene op facebook
REACTIES

Word lid van MovieScene en blijf altijd op de hoogte van het laatste film nieuws en leuke prijsvragen!

SHOPTOPPERS
WINNEN
UITGELICHT
BEST GELEZEN
- Win vrijkaarten en goodies voor Dungeons & Dragons: Honor Among Thieves
- Win vrijkaarten voor Till
- Win Rick and Morty Season 6 op Blu-ray
- De lekkerste popcorn die je zelf maakt
- Creëer jouw eigen thuisbioscoop!
- De Beste Films Voor Motorliefhebbers
- 5 Tips Voor Het Organiseren van een Succesvol Slaapfeestje!
- De 5 populairste Spaanse films
LAATSTE REACTIES
-
ijsmummie
Wauuuuuw wat veel goeie films zit ertuss... -
ijsmummie
He he eindelijk op bluray , mooi voor mi... -
cobrastyle
😍 -
ijsmummie
Oooo wauw die wil graag zien , ik wist ... -
Puzzcat4life
Omg omg Ik wil zo graag naar Endgame! I... -
cobrastyle
Jaaa tof! -
paulmach
The Shining van Kubrick! Fantastische fi...
Je bent nog niet ingelogd. Log in of maak een nieuw account om een reactie te plaatsen.
CORNHOLIO Woensdag 25 september 2013 om 09:01
Beste Jon,
Hierbij nog een reactie op jouw reactie. Alhoewel je artikel niet wetenschappelijk van aard is, betekent dat natuurlijk niet dat je dan geen achtergrondonderzoek doet om te zorgen dat je artikel coherent is.
Ik ben overigens wel benieuwd welke wetenschappers het niet eens zijn met de visie die ik uiteen heb gezet.
Jon Dinsdag 24 september 2013 om 17:58
Cornholio, dankjewel voor je reactie!
Ik zal zeker de wetenschappers lezen die je aanhaalt. Zoals je ziet vind ik dit een heel interessant onderwerp :)
Ik zal aan de hand van enkele opmerkingen reageren
1.Je moet beseffen dat dit geen wetenschappelijk artikel is en dat ik ook geen wetenschappers bekritiseer. Dit is ook geen wetenschappelijke site, maar een site die zich bezig houdt met film en populaire cultuur. Ik had het in mijn artikel dan ook niet over wetenschappelijke artikelen, maar over artikelen van filmcritici en schrijvers die zich bezighouden met populaire cultuur.
2. Wat ik vooral duidelijk wilde maken was simpelweg dat een historische film veel meer kan zijn dan slechts een feitelijke, of authentieke weergave van de werkelijkheid en dat het zonde is om een film als slecht te bestempelen alleen maar omdat het geen volledig feitelijke weergave is. Je zegt dat we niet bang hoeven te zijn dat Spielberg pretendeert een historicus te zijn. Dat is precies mijn punt! We moeten naar zijn films beoordelen en bespreken op hoe ze effectief zijn als kunst en entertainment en niet als wetenschappelijke essays over de geschiedenis.
3. Ik benader hier de films als een filmkijker en niet als wetenschapper. Ik geloof graag dat volgens Rosenstone aspecten als vanuit de schouder filmen bijdragen aan een historische feel. Maar als die historische feel bij mij als filmkijker niet overkomt, wat dan? Als filmkijker maakt het mij dus ook niet uit of Rosenstone dramatizatie geoorloofd vind als het de rode draad van de geschiedenis respecteert. Als de rode draad van de geschiedenis niet wordt gerespecteerd, maar dat toch een goede film, of interessante inzichten oplevert is dar wat mij betreft niet erg.
4. Het mag duidelijk zijn dat jij over dit onderwerp meer af weet dan ik (en ik waardeer je reactie enorm), maar ik ben net afgestudeerd aan media & cultuur. Ik heb dus ook artikelen gelezen van wetenschappers die het niet eens zijn met de wetenschappers en theorieën die jij hier aanhaalt.
5. Veel lezers van deze site zullen weinig hebben aan verwijzingen naar Nuit et Brouilard of Sans Soleil. Bovendien heb ik zelf deze films nog niet gezien (ik ben het wel van plan). The Hurt Locker heb ik wel gezien. Ik vind dat het op geen enkele manier kan tippen aan Inglourious Basterds uit dat zelfde jaar.
6. Die films die je in je laatste reactie aanhaalt gebruiken de geschiedenis zeer zeker niet op dezelfde manier als de films waar ik het over heb.
Jon Dinsdag 24 september 2013 om 17:58
Cornholio, dankjewel voor je reactie!
Ik zal zeker de wetenschappers lezen die je aanhaalt. Zoals je ziet vind ik dit een heel interessant onderwerp :)
Ik zal aan de hand van enkele opmerkingen reageren
1.Je moet beseffen dat dit geen wetenschappelijk artikel is en dat ik ook geen wetenschappers bekritiseer. Dit is ook geen wetenschappelijke site, maar een site die zich bezig houdt met film en populaire cultuur. Ik had het in mijn artikel dan ook niet over wetenschappelijke artikelen, maar over artikelen van filmcritici en schrijvers die zich bezighouden met populaire cultuur.
2. Wat ik vooral duidelijk wilde maken was simpelweg dat een historische film veel meer kan zijn dan slechts een feitelijke, of authentieke weergave van de werkelijkheid en dat het zonde is om een film als slecht te bestempelen alleen maar omdat het geen volledig feitelijke weergave is. Je zegt dat we niet bang hoeven te zijn dat Spielberg pretendeert een historicus te zijn. Dat is precies mijn punt! We moeten naar zijn films beoordelen en bespreken op hoe ze effectief zijn als kunst en entertainment en niet als wetenschappelijke essays over de geschiedenis.
3. Ik benader hier de films als een filmkijker en niet als wetenschapper. Ik geloof graag dat volgens Rosenstone aspecten als vanuit de schouder filmen bijdragen aan een historische feel. Maar als die historische feel bij mij als filmkijker niet overkomt, wat dan? Als filmkijker maakt het mij dus ook niet uit of Rosenstone dramatizatie geoorloofd vind als het de rode draad van de geschiedenis respecteert. Als de rode draad van de geschiedenis niet wordt gerespecteerd, maar dat toch een goede film, of interessante inzichten oplevert is dar wat mij betreft niet erg.
4. Het mag duidelijk zijn dat jij over dit onderwerp meer af weet dan ik (en ik waardeer je reactie enorm), maar ik ben net afgestudeerd aan media & cultuur. Ik heb dus ook artikelen gelezen van wetenschappers die het niet eens zijn met de wetenschappers en theorieën die jij hier aanhaalt.
5. Veel lezers van deze site zullen weinig hebben aan verwijzingen naar Nuit et Brouilard of Sans Soleil. Bovendien heb ik zelf deze films nog niet gezien (ik ben het wel van plan). The Hurt Locker heb ik wel gezien. Ik vind dat het op geen enkele manier kan tippen aan Inglourious Basterds uit dat zelfde jaar.
6. Die films die je in je laatste reactie aanhaalt gebruiken de geschiedenis zeer zeker niet op dezelfde manier als de films waar ik het over heb.
CORNHOLIO Dinsdag 24 september 2013 om 11:12
Ik heb dit stuk gelezen, en alhoewel het vol lijkt te staan met tegenstrijdigheden, stoorde het me vooral dat hetgeen dat je beschrijft geenszins gebaseerd lijkt te zijn op gegronde theorie. De representatie van de geschiedenis in film is namelijk mijn vakgebied, en daar ben ik een jaar geleden ook op afgestudeerd. Hierbij wil ik graag ingaan op enkele citaten uit het artikel, om wat zaken recht te zetten en wat onwaarheden weg te nemen.
“Zoals wel vaker gebeurt wanneer er een grote historische film uitkomt, werden er ook nu volop stukken geschreven waarin geanalyseerd werd in hoeverre de film historisch accuraat was.”
Sterker nog, dit is een vakgebied. Historici schrijven graag over historische accuratesse. Dat is een vanzelfsprekende neiging. Ze zijn van de sublieme historische ervaring, ze willen graag het verleden ondergaan, wellicht ook op een cinematografische wijze.
“Het wordt echter wat vreemd wanneer een stuk concludeert dat Lincoln niet historisch accuraat en daarom geen goede film is.”
Die correlatie wordt nergens in theorieën onderschreven. De artistieke kwaliteit staat niet los van de historische accuratesse. Het is juist zo is dat ook cameravoering en mise-en-scene bijdragen aan een mate van authenticiteit.
“Het is vrij nutteloos om een film te bekritiseren vanwege zijn gebrek aan historische accuraatheid. En het wordt pas echt problematisch als daarbij wordt geïmpliceerd dat andere films wel op een goede manier de feiten van de geschiedenis weergeven.”
Daar zijn verschillende theorieën over, waar die van film historicus Robert Rosenstone (uiteengezet in Visions Of The Past) mijn vakgebied raakt. Dit is een theorie die is gebaseerd op ware en onware uitvindingen die de accuratesse van een film kunnen versterken. Als het derhalve zo nutteloos was om een film daarop te bekritiseren, dan zouden academici als Rosenstone, Peter C. Rollins, Leger Grindon, James Chapman en Robert Burgoyne voor piet snot een vakgebied hebben opgezet.
“Er is geen enkele film die een volledig juiste weergave presenteert van de historische periode of persoon waar de film over gaat.”
Er is geen enkel verhaal dat te kwalificeren is als subjectief. Derhalve zijn academische historische uiteenzettingen dit ook niet. Lees hiervoor het oeuvre van Hayden White en Marie Laure Ryan. Ze schrijven over het proces van narrativisatie, waarbij wij als mens de neiging hebben overal een verhaalvorm van te maken, met een subjectief gehalte als gevolg.
“Per definitie moet je als filmmaker belangrijke gebeurtenissen schrappen of veranderen. Dat moet niet alleen vanwege de lengte, maar ook vanwege het feit dat de film een bepaald dramatisch effect wil bereiken.”
Uiteraard, het proces van dramatizatie (anglicisme) is een logisch gevolg van het transformeren van een historisch idee naar het grote scherm. Deze component maakt deel uit van Rosenstone’s theorie waarin dramatizatie geoorloofd is, zolang de rode draad of kernboodschap van een historische gebeurtenis wordt gerespecteerd.
“De film zal hierdoor nooit een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis zijn.”
Zoals al eerder vermeld, is niets een objectieve of feitelijke weergave van de geschiedenis. Sla Nietzsche er op na.
“Het wordt pas een probleem als de film pretendeert dat het wel een objectieve, feitelijke weergave van de geschiedenis is, en om die reden geroemd wordt.”
Een filmmaker kan dat wellicht pretenderen, een film kan dat uitstralen. Bovenal zijn filmmakers zich uitermate bewust van wat film precies voor medium is, en hoe dit medium de geschiedenis kan representeren. Volgensmij hoeven we niet bang te zijn dat Spielberg pretendeert een historicus te zijn. Alhoewel ik Oliver Stone (met Platoon) in mijn scriptie heb omschreven als een visuele historicus, vooral omdat zijn werk zo ontzettend belangrijk was voor het begrijpen van de geschiedenis binnen de context van de populaire cultuur.
“Toen de film echter in 2002 uitkwam liep het onderzoek naar de exacte rol van de Britten nog steeds. Bloody Sunday’s claim van authenticiteit is ook problematisch, simpelweg vanwege het gebruik van acteurs.”
Lees nogmaals Rosenstone, aspecten als dynamische montage, camera op de schouder en gebruik maken van acteurs kunnen bijdragen een ‘historische feel’, van ‘hoe het was’.
“Dit zijn veel boeiendere inzichten, die veel minder goed naar voren zouden komen in een brave film die een feitelijke weergave wil geven van het leven van Shakespeare.”
Ik vind je voorbeelden alleen spijtig. Je had beter Sans Soleil (1983) van Chris Marker kunnen nemen, of Nuit et Brouillard (1955) van Alain Resnais. Dat zijn films die werkelijk buiten de gebaande paden treden om iets over de historie mee te delen. Of wat dacht je van een hedendaagser voorbeeld als The Hurt Locker (2009).
“Anonymus was net als Inglourious Basterds, Midnight in Paris en The Butler een succes, zowel bij critici als bij het publiek. Het is te hopen dat deze minitrend van films die heel vrij omgaan met de geschiedenis nog even doorzet Het heeft films opgeleverd die gedurfd en origineel zijn.”
Die films worden als sinds het begin van film als medium gemaakt. Wat dacht je van Battle Of The Somme (1916) waarin gevechten worden nagespeeld, of The Birth Of A Nation (1915) waarin de Amerikaanse burgeroorlog wordt op dubieuze wijze wordt uitgebeeld, of Casablanca (1941) een film die niet in Marokko wordt opgenomen. Er zijn talloze voorbeelden te bedenken, ik zou je bevindingen dan ook niet willen karakteriseren als een trend.