movie scene

De film van Arnaud Pallieres naar het boek van Heinrich von Kleist omzeilt de conventies van een actiefilm maar blijft - ondanks Mads Mikkelsen - steken in goede bedoelingen.

Heinrich von Kleist, schrijver uit de Duitse Romantiek, baseerde zijn novelle van 1811 op de historische figuur van Hans Kohlhase, die in 1532 Sachsen op stelten zette en genoegdoening eiste voor het onrecht dat hem was aangedaan door iemand van Duitse adel. Deze gebeurtenis groeide uit tot een volksverhaal over een pure ziel en natuurmens die het uit verontwaardiging en idealisme opneemt tegen het onrecht in de wereld. De legende was koren op de molen van de romanticus Von Kleist. Arnaud de Pallieres heeft dit gegeven verplaatst naar de Franse Cevennes in de vroeg zestiende eeuw, een streek die - in deze  film - doet denken aan de Schotse Hooglanden van Sir Walter Scott, schrijver van historische romans uit diezelfde Romantiek. In een interview vertelde de Franse regisseur, dat hij er geen kostuumdrama en geen actiefilm van heeft willen maken. Hij heeft gefocust op het karakter van de personages en vooral het dilemma van de hoofdpersoon. Hij wilde een film die ons anno nu iets te zeggen heeft. Michael Kohlhaas is inderdaad geen actiefilm en zeker geen Hollywoodspektakel, maar eerder een artfilm. Helaas laat de regisseur kansen om het hoofdpersonage uit te diepen en de mens van nu aan te spreken helaas liggen.



Gerechtigheid
Mads Mikkelsen speelt de rijke paardenhandelaar Kohlhaas, die met zijn vrouw en dochtertje een comfortabel leven leidt, overtuigend. Hij leest de bijbel, is integer, slim, erudiet, gespierd, gevoelig en romantisch. De gedroomde man van iedere vrouw. Wanneer hij naar de markt reist, wordt hij staande gehouden door het gevolg van de jonge, arrogante lokale baron. Om een brug te kunnen passeren moet hij tol betalen, waar dat voorheen niet het geval was. Als onderpand moet hij zijn twee beste paarden achterlaten. De rebel in Kohlhaas staat op en is niet meer te stuiten. Feodale willekeur botst met hang naar gerechtigheid. Kohlhaas ronselt boeren uit de streek om het onrecht te herstellen. Zijn paarden krijgt hij echter gehavend terug. Het justitiele apparaat is corrupt. Zijn knecht wordt gepakt door honden van de baron. Wanneer zijn vrouw zich vervoegt bij de Princes van Angouleme om te pleiten voor haar man, wordt ze mishandeld. Bloedend keert ze terug en kort daarna sterft ze. Kohlhaas probeert met zijn legertje de naar een klooster gevluchte baron te treffen. In zijn verzet tegen feodale onderdrukking lijkt hij een verre voorloper van de Franse Revolutie, maar zijn pogingen om willekeur en onrecht te bestrijden worden geen Hollywood spektakel met duizenden overflitsende pijlen en epische veldslagen. Des Pallieres beperkt de actie tot een minimum en laat het wapengekletter overstemmen  door de ruwe Cevennes wind, dreigende wolkenformaties, trage cameravbewegingen en de herfstige natuur in  het Cevennes landschap in al zijn schakeringen van licht en donker. Prachtig om te zien maar deze soms mooi-filmerij vertraagt het tempo en houdt de kijker op afstand. Zelden voel je je echt meegenomen in de emoties van de personages. Kohlhaas laat zich zijn strijd voor gerechtigheid niet uit het hoofd praten door een priester maar gaande de film verliest hij de realiteit wel uit het oog. Van een revolterend man wordt hij een dolende Don Quichote, naar wie Des Pallieres verwijst door een Spaans sprekende man op een ezeltje op te voeren. Een echte Sancho Pancha dus. Uiteindelijk vindt Kohlhaas gerechtigheid maar verliest hij het recht om te leven.



Onverzettelijk
Dat Mikkelsen onverzettelijke karakters kan neerzetten, weten we van zijn rollen in bijvoorbeeld The Hunt en Casino Royale. Daar heeft hij overigens geen grote gebaren voor nodig, hij acteert bijna onderhuids. Ook van Kohlhaas maakt hij een sterke rol, maar hij krijgt niet de kans zijn personage echt uit te diepen. Cruciaal is zijn scene met de priester (Denis Lavant), die volledig uit de lucht komt vallen. Daarin roeren ze wezenlijke thema's aan als oorlog voeren en het recht in eigen hand nemen, maar deze worden verder niet uitgewerkt. Aardig is dat we Bruno Ganz zien als gouverneur die onder druk wordt gezet door zijn superieuren, al wordt deze manipulatie niet getoond maar achteraf geconcludeerd.

Conclusie
Michael Kohlhaas is een interessant verhaal dat in de filmversie van Des Pallieres - ondanks de sterke rol van Mikkelsen - te vaak blijft steken in lyriek om de lyriek.