movie scene

Film zoals film zou moeten zijn. Ave Miller!

Op Twitter zag ik voorbij komen dat bioscoopbezoekers -  waarschijnlijk van het hautaine soort - zich beklaagden over het gebrek aan plot bij Mad Max: Fury Road. Die veronderstelling, dat een film met een summier plot ook meteen inferieur is, stoort me enorm. Niet elke film à la Béla Tarr hoeft gezegend te zijn met uitgesponnen dialoog en dito tracking shots. Het staat echter buiten kijf dat regisseur George Miller zijn publiek net zo afgestompt achterlaat als menig andere filmmaestro – mét een onafgebroken aaneenschakeling van actie welteverstaan.



Romeinse Rijk
Het deed me denken aan de door filmtheoreticus Tom Gunning omschreven Cinema Of Attractions. Daarmee verwijst hij naar de beginjaren van film als medium. Film werd gepresenteerd als een spektakel, in circustenten en speelhallen. Fury Road zou daar niet misstaan. Het is eigenlijk een twee uur durende vaudeville act waarin wordt bewezen dat beelden krachtiger zijn dan een zorgvuldig omlijnd plot. Zeker de beelden die Miller ons aanreikt. Dat wil overigens niet zeggen dat de dialoog in het scenario geen poëtische functie heeft, getuige Max’ visioenen van zijn overleden dochter. Hij wordt achtervolgd door de levenden én de doden, in een dystopische verhaalwereld – waarin droogte de mensheid vrijwel heeft gedecimeerd. In die zorgvuldig geconstrueerde wereld leven personages gekleed in leer, rijdend op groteske voertuigen. Door de grote aandacht voor kostumering, make-up en props hebben de Mad Max films van Miller altijd een geprononceerde ‘eigen’ esthetiek. Gecombineerd met de thematiek van een apocalyptische wereld is ook Fury Road moeilijk in een hokje te plaatsen. Het is evident dat Tom Hardy de eenling speelt zoals we die ook kennen uit de western. We zien kraaiachtige wezens die prima thuis kunnen horen in een sciencefiction film. Klassieke Shakespaeriaanse motieven passeren de revue, net als analogieën met het Romeinse Rijk en het Oude Testament. Denk bijvoorbeeld aan Immortan Joe (Hugh Keays-Byrne), die als een valse profeet een cultus creëert.



Pulp
Dat zijn toch erg veel verwijzingen naar de geschiedenis van de mensheid, voor een film met een flinterdun plot. Miller schroomt ook niet zijn publiek een actuele boodschap mee te geven: de dreigende teloorgang van de aarde. Dit deed hij in 1979 al met Mad Max, tegen de achtergrond van de toenmalige oliecrisis. Met Fury Road bewijst hij hoezeer die boodschap nog steeds overeind staat. Want terwijl het lijkt alsof de dystopische wereld in Fury Road mijlenver van de mens afstaat, zijn er toch bepaalde aspecten uit de verhaalwereld, die memoreren aan hedendaagse menselijke problematiek. Denk aan de watertekorten en de droogte in Afrika, waarover we al decennialang worden gerapporteerd.
Het blijft merkwaardig dat je – na de trailer te hebben gezien – wordt aangetrokken tot een wereld die niet de jouwe is, terwijl die eigenlijk wel de jouwe is. Het is hetzelfde gevoel dat mensen hebben als ze op de snelweg een autowrak zien – tóch even kijken. Je hersenen willen niet, maar je hart wel, of andersom. Die impuls weet Miller uitstekend te verhullen in zijn film. Een uitstekend staaltje midcult zou je kunnen stellen. Pulp voor de massa én voor de critici. In de pers wordt Fury Road onverwacht (of misschien toch niet?) bejubeld. Er zijn maar weinig filmmakers die op goedkeuring van publiek én critici kunnen rekenen binnen het echelon waarin Miller zich bevindt. Denk aan Christopher Nolan, Steven Spielberg en J J Abrams.

Opera
Filmmaken met het oog op een groot publiek blijft een waar ambacht. En Miller is daarin de Caravaggio. Mad Max: Fury Road lijkt in eerste instantie een generieke blockbuster, maar blijkt juist rijk aan verwijzingen én muziek. Menigeen zal zijn opgevallen hoe Miller, dankzij de composities van Junkie XL verwordt tot de Georges Bizet van de cinema. Mad Max als een opera waarbij je mag janken. Met krachtige personages als Tom Hardy – met zijn dode blik, en een futuristische Jean d’Arc (Furiosa). Film zoals film zou moeten zijn. Ave Miller!