movie scene

Hoe Hollywood nostalgie verkiest boven consistentie.

Nostalgie is momenteel big business in Hollywood. Terwijl de industrie in het vorige decennium vooral herkauwde en de sequels ons om de oren vlogen, bekroop menig filmfanaat dat – doorgaans zeer terechte – gevoel dat de studio's kunnen uitmelken wat ze willen, maar dat het toch niet beter dan het origineel gaat worden. Hollywood hoefde geen hele legers psychologen in dienst te nemen om dat gevoel te erkennen en heeft haar marketingtactiek er terdege op aangepast. Het gaat nu niet meer om het voortborduren op voorgaand succes, maar het letterlijk refereren naar of direct kopiëren van oude glorie om de liefhebbers van voorheen winstgevende franchises terug in de bioscoopstoel te krijgen. Vaak ten koste van de consistentie in diezelfde franchises, want wie wil er herinnerd worden aan tegenvallende delen in bepaalde filmreeksen?

'I'll be back', sprak Arnold Schwarzenegger in 1984 in zijn meest befaamde rol. Profetische woorden, want in 1991 volgde een overtreffend vervolg dat nog steeds in menig lijstje van meest geliefde films ooit aangetroffen kan worden. Het bleef echter niet bij één keer terugkomen. Begin deze maand draafde de onderhand 68-jarige 'Austrian Oak' alweer voor de vierde keer op in de iconische rol van het T-800 model Terminator. Voor velen bleek deze laatste hereniging met de killer cyborg er één teveel, want Terminator Genisys kon zich niet verheugen in lovende kritieken of overwegend positieve publieksrespons. Terwijl Arnold toch als vanouds link tekeer ging, gewapend met allerlei zwaar geschut en klassieke oneliners. Waar ging het mis? Misschien in het script, dat ernstig gebukt ging aan een tekort aan nieuwe invalshoeken maar het vooral nodig vond datzelfde gevoel als voorheen op te roepen door het volgen van een wel heel erg soortgelijk plot? Bij de fans lag het wellicht iets gevoeliger, omdat studio en scenarist het voor het oproepen van de gewenste nostalgische atmosfeer nodig vonden deel drie en vier in de reeks compleet te negeren. Het introduceren van een nieuwe tijdlijn die uitsluitend naar deel één en twee moest refereren kwam het overzicht van de reeks niet ten goede en toonde zich bovendien weinig respectvol tegenover de nu in de vergetelheid gedrukte sequels. Toegegeven, hoogvliegers waren het niet, maar om daarom gelijk te doen alsof ze nooit gemaakt zijn, is wel erg bot.



Het past echter in de huidige Hollywoodtactiek om nostalgie als primair wapen in te zetten om de vorige generatie filmliefhebbers te behouden en tegelijkertijd de nieuwe generatie uit te nodigen kennis te nemen van die onsterfelijke klassiekers. Want wie maalt er nou echt om Rise of the Machines of Salvation, vergeleken met The Terminator of Judgment Day? Who gives a shit about Alien³ of Alien Resurrection, naast de door een overwegend grote meerderheid geprefereerde pareltjes Alien en Aliens? In alle eerlijkheid heeft Hollywood daarin wel een beetje gelijk. Naast films met een dergelijk iconische status steken hun halfbakken vervolgdelen maar schrilletjes af. Het zijn niet deze titels die de filmfanaten met een gevoel van weemoed en liefde naar de goede oude tijd doen terugverlangen. En dus zijn het wel deze films die bij de hedendaagse strategie van Hollywood om in te cashen op datzelfde gevoel geslachtofferd worden.

Tegelijk met de samenhang binnen de franchise, spijtig genoeg. Jurassic World negeerde voorgangers The Lost World en Jurassic Park III volkomen en verwees puur naar de originele film, ook al konden de liefhebbers zich daardoor slechts afvragen wat er dan van dat andere eiland vol dino's geworden is in de tussentijd. Vergelijkbaar wordt van het momenteel in pre-productie zijnde, door Neill Blomkamp geregisseerde Alien 5 gezegd dat het de derde en vierde delen in de reeks links laat liggen, als direct vervolg op Aliens. Want de eerste twee delen waren zo goed en de twee daarop zo slecht, stelt Blomkamp bijna letterlijk. Blijkt dan opeens dat Alien³ en Alien Resurrection een door hypersleep opgewekte koortsdroom van Ripley zijn? Hoewel op beide titels ontegenzeggelijk flink af te dingen valt, zou ik het persoonlijk erg jammer vinden als sterke momenten als bijvoorbeeld de dood van Ripley uit de huidige canon van de franchise geschreven zouden worden omdat ze niet in Hollywoods huidige streven naar nostalgie zouden passen. En wie bepaalt eigenlijk wat canon is en wat niet? De studio of de fans?



In het geval van een andere publiekslieveling, Star Wars, bepaalt de studio wat wel en niet tot de daadwerkelijke canon gerekend mag worden. Sinds Disney Lucasfilm kocht is de op dat moment heersende canon nietig verklaard, ten faveure van de onder Disney's paraplu geproduceerde producten. Van de voor dat punt vervaardigde materiaal tellen alleen de zes echte films en de Clone Wars tekenfilms nog mee. De fans hebben het maar te accepteren, zij beheersen de franchise niet maar consumeren haar slechts. Geen zorg, Disney weet precies wat de fans willen hebben: dat heerlijke, meeslepende gevoel dat de oude Star Wars films vanaf 1977 opriepen en nog steeds los weten te maken. En dus is de door zichzelf tot fan van het eerste uur bestempelde J.J. Abrams hard aan het werk om ervoor te zorgen dat zijn Force Awakens gevoelsmatig overeenkomt met tijdloze klassiekers als A New Hope en The Empire Strikes Back. Inclusief weelderige protheses en een minimum aan digitale technieken, hergebruik van iconische locaties en beproefde gadgets en een aantal sterren uit de originele trilogie die met hun deelname goedkeuring aan de nieuwe richting, die oh zo veel weg zal hebben van de oude, moeten geven. In dit geval worden er echter geen minder goed ontvangen sequels aan opgeofferd, want die waren er niet. Er wordt slechts voorbij gegaan aan meer dan dertig jaar door de fans omarmde en geaccepteerde Expanded Universe. Is allemaal geen canon, telt allemaal niet mee. Of de nieuwe Episodes even sterk zullen zijn als de talloze boeken en comics die ons tot dusverre vertelden wat er na Return of the Jedi gebeurde, moet nog bezien worden. En het zou me daarnaast niet verbazen als verwijzingen naar de matig ontvangen Prequel-Trilogie tot een absoluut minimum beperkt worden in The Force Awakens, canon of niet.



Het is heden ten dage Hollywood dat beslist wat wel of niet nostalgische gevoelens bij de fans dient op te wekken. In haar streven naar hogere resultaten aan de boxoffice weten de studio's precies naar welke geliefde films van weleer verwezen dient te worden en welke beter genegeerd zijn. Ook al zijn de fans het er niet mee eens dat hierbij de logische volgorde in de reeksen in kwestie verloren gaat, alleen maar voor de zucht naar het aanstippen van de juiste scènes uit de juiste films die hun gevoelige snaar en dus hun portemonnee het beste weten te raken. Hoe meer studio's incashen op het herintroduceren van fossielen uit allerlei klassiekers om hun oude succesnummers wederom op te voeren, hoe meer ik terug verlang naar de goede oude tijd dat ik zelf nog mocht kiezen op welke films ik wel en niet met weemoed terugkeek. Inclusief imperfecte maar daarom niet minder fijne films als Alien³, Terminator 3: Rise of the Machines en The Lost World: Jurassic Park.