movie scene

Oneindige universa, oneindig veel onwaarschijnlijke ontmoetingen.

Als kind heb ik vele uren verloren met het lezen van wat ik destijds als een hoogtepunt in de stripgeschiedenis beschouwde. Het verhaal betrof een gemaskerde wreker met een voorliefde voor vleermuizen die in een van corruptie en criminaliteit vergeven metropool het doelwit werd van een angstaanjagend buitenaards wezen met een bloedige obsessie voor het vergaren van jachttrofeeën. Een simpel gegeven, doeltreffend uitgewerkt in stijlvol Gothisch artwork en suspensevol gepende plotwendingen. Een hoop gore, bovendien. Eenieder met een beetje popculturele kennis hoef ik niet in te lichten welke twee befaamdheden hier een geslaagd symbiotisch narratief aangingen. Sindsdien heb ik altijd al gehoopt op een vertaling van dit verhaal naar het witte doek, maar dat zat er rechtentechnisch simpelweg niet in (nog steeds niet, overigens). Maar nu dat de crossover regeert in Hollywood, zijn dergelijke kruisbestuivingen hoe langer hoe meer aan de orde van de dag.



Sinds Marvel het concept van de crossover weer uit de vergetelheid ontrukte, heeft het de studio bepaald geen windeieren gelegd. Het bijeen brengen van diverse alleenstaande superhelden in één team voor een supermegablockbuster van epische proporties was goed voor het sneuvelen van diverse boxoffice-records. En waar financieel succes behaald wordt, volgt de imitatie snel. Het kopieëren van dit 'Cinematisch Universum', zoals Marvel het aanduidde, werd een sleutelwoord voor meerdere filmstudio's. En niet alleen waar het superheldenfilms betrof. We kunnen in de niet al te verre toekomst onder meer uitkijken naar team-ups tussen de Ghostbusters en de Men in Black (buitenaardse spoken? Who you gonna call?), allerhande horrorcreaturen uit de catalogus van Universal en een rematch tussen legendarische filmmonsters King Kong en Godzilla. Marvel wordt als visionair beschouwd en de rest als schaamteloze copycats, maar in feite deed de studio niets anders dan het herhalen van een beproefd concept zo oud als de popcultuur zelve. Want het ene succes koppelen aan het andere moet logischerwijze toch dubbel succes behalen, zo luidt de aloude gedachte, die Marvel slechts afgestoft heeft.

Neem nou Universal, bijvoorbeeld. De studio boekte in de jaren dertig en veertig succes met haar reeks monsterfilms, beginnend met Dracula en Frankenstein in 1931. Al gauw kwam daar een hele reeks wonderlijke wezens bij die zich eveneens in populariteit kon verheugen. Het idee om ze elkaar eens schrik aan te jagen in plaats van hun gebruikelijke slachtoffers was snel geboren, met vermakelijke resultaten als Frankenstein Meets the Wolf Man en House of Dracula, waarin meerdere monsters dubbel zoveel horreur plachten op te wekken. Het recente nieuws dat Universal haar monstercrossovers nieuw leven in zal blazen heeft ongetwijfeld te maken met Marvels succes met eenzelfde formule, maar klinkt mij eerder als remake in de oren dan als rip-off. Sterker nog, een dergelijk concept gebruikte de studio niet eens zo heel lang geleden nog – in 2004 – in haar overdadig actiespektakel Van Helsing, dat eveneens (te) bol stond van de studio's klassieke creaturen. Universal tracht dus niet Marvels succes te herhalen, maar haar eigen, slechts aangespoord door Marvels succes.



Maar zitten we daar wel op te wachten, op al die samenvoegingen van populaire personages? Wie nee zegt, verdenk ik er van te liegen. Er gaat simpelweg een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit van een ontmoeting van één geliefd personage met een ander (of meerdere). Vergelijk het met topsport, waarin krachtmetingen tussen soortgelijk talent aan de orde van de dag is. Crossovers behoren tot de dagelijkse dagdromen van de fans, die zich eindeloos kunnen wijden aan de doorgaans zinloze vraag 'wie er zou winnen'. Over elke denkbare crossover, hoe schijnbaar onzinnig ook, wordt gefantaseerd, en het aantal dat daadwerkelijk op papier of film wordt gezet is groter dan men doorgaans realiseert. Niet zo lang geleden werd ik nog geconfronteerd met een comic waarin de crew van de U.S.S. Enterprise belandde op een zekere planeet waar apen over mensen regeerden. Freddy vs Jason, Alien vs Predator (1 en 2, plus de games), Godzilla vs the Netherlands, noem maar op en iemand heeft het wel eens eerder bedacht. De VARA zond in een grijs verleden nota bene eens een crossover uit tussen de sitcoms Zeg 'ns Aaa en Oppassen. Dat Batman het volgend jaar tegen Superman mag opnemen op het grote scherm is dus allesbehalve verwonderlijk: de vraag is eerder waarom het zo lang moest duren.

Het probleem met crossovers is echter dat ze een unicum dienen te vormen, een eenmalige gebeurtenis van het hoogste niveau. Dat is een reden dat Avengers: Age of Ultron zo tegenviel vergeleken met haar voorganger; de noviteit was er af. Momenteel lijkt Hollywood echter zo bezeten van het (mogelijke) succes van kruisbestuivingen dat de diverse cinematische universa die her en der worden opgezet speciaal worden gecreëerd voor het mogelijk maken van die team-ups. De aparte componenten worden ondergeschikt gemaakt aan hun uiteindelijk te realiseren gezamenlijk optreden. DC haast zich met de productie van haar cinematisch universum om zo snel mogelijk een Justice League film te kunnen maken, waarbij het feit dat we al deze personages eerst afzonderlijk moeten leren waarderen niet van belang lijkt te zijn. De kracht van Marvels Cinematische Universum lag hem juist in de opbouw naar de climax, die daardoor extra climactisch overkwam. We kennen Batman wel zo'n beetje, maar de nieuwe Batman in Batman v Superman: Dawn of Justice hebben we nog niet eerder gezien. Moet hij niet eerst onze gunst winnen voordat hij Henry Cavills Man of Steel in elkaar mag beuken? King Kong en Godzilla zullen binnenkort samen weer de ring betreden. De nieuwe Godzilla is nu bekend, maar om welke Kong zal het gaan? Peter Jacksons versie? De te verwachten reuzenaap in Kong: Skull Island? Het is nog veel te vroeg om daarover te speculeren, maar het titanengevecht wordt desondanks al blijmoedig aangekondigd. Een strijd der giganten die we overigens in 1962 al mochten aanschouwen, dus weinig vernieuwend, ook al zijn de twee reuzen sindsdien meerdere gedaanteverwisselingen verder. Spoiler: in 1962 won Kong. Maar toen was hij vreemd genoeg even groot als Godzilla en werd hij gespeeld door een man in een pak.



Hollywood kan dus beter niet al te overdadig met de populariteit van de crossovers omgaan door het concept massaal opnieuw te omarmen. Verzadiging en de daarmee gepaard gaande onvermijdelijke bespotting dreigen om de hoek. Maar in de tussentijd geef ik grif toe uit te kijken naar Batman v Superman, of zelfs naar King Kong vs Godzilla 2. Dergelijke films vergroten mijn hoop in de verwerkelijking van mijn jeugddroom, die verfilming van de hoogstaande lectuur Batman vs Predator.

Of van Tarzan vs Predator.

Of Van King Kong vs Tarzan.

Of van King Kong vs de Smurfen.