movie scene

De veelbesproken Valkyrie van Bryan Singer is eindelijk te zien in de Nederlandse bioscopen.

Waarom willen wij deze film allemaal zo graag zien? Het Duitse complot tegen Hitler? Een Hollywoodfilm zo dichtbij ons landje? Of eigenlijk gewoon omdat beste vriendinnen Carice van Houten en Halina Reijn een bijrolletje hebben naast de grote Tom Cruise?

Bryan Singer, de regisseur, besloot zijn zwart wit denkende natie op andere gedachten te zetten. Natuurlijk waren er ook goede nazi’s! Alleen niemand weet het! Als strijder voor de waarheid vertelt hij op bombastische wijze het verhaal van de groep Duitse ontgoochelde officieren die een moordaanslag op Hitler proberen te plegen. Noem het nobel, noem het gewaagd, Valkyrie brengt toch echt iets nieuws. En dat is gelijk ook het grootste compliment aan Valkyrie, Halina en Carice ten spijt.

In Valkyrie krijgt Duitse officier in Hitlers regime Claus von Stauffenberg (Tom Cruise) een openbaring in de Tunesische woestijn. Hitler is niet de redding van het Duitse volk, maar de ondergang. Zijn vertrouwen in het Derde rijk is voorbij. En eenmaal thuis, gewond en met nog maar één oog en drie vingers aan zijn rechterhand, handelt hij naar zijn gevoelens. Hij beraamt een moordaanslag op de Fuhrer met een aantal gelijkgestemden, op een verrassend soepele wijze.

Tegen een sollicitant zegt hij; ‘Ik pleeg hoogverraad. Doe je mee?’ En hij doet mee. In een Hollywood product verwacht je nauwelijks anders. De beelden in Valkyrie zijn prachtig. De gebruikte rekwisieten zijn allemaal origineel, de bommen die ontploffen, geven dramatische beelden, en de intense beooglapte blikken van Tom Cruise zijn precies waar de niet al te kritische kijker op wacht. Singer wil zijn publiek meegeven dat er nuance is in oorlog, maar de aandacht gaat toch vooral naar de grootsheid van de film. De honderden marcherende soldaten bijvoorbeeld. Of de bomaanslag met een twintig meter hoge vuurchampignon. Of  Tom Cruise die met een ooglapje salueert, met zijn hakken klikt, en geëmotioneerd een ‘Heil Hitler!’ uitroept.

Cruise acteert, ondanks zijn wat ongenuanceerde personage, sterk. We weten als kijker niet wat hij heeft meegemaakt, of waarom precies hij zijn leven met vrouw en vijf kinderen riskeert, maar hij is de man die geprobeerd heeft een einde te maken aan het Duitse regime. Wat als het hem gelukt was! Deze film bekijken levert je toch echt een gevoel voor perspectief op. Veel Duitsers waren net zo goed slachtoffers. Het is goed om daaraan herinnerd te worden, al is het decennia later.

Het is jammer dat de film zo weinig karakter en emotie laat zien. We kennen von Stauffenbergs beweegredenen voor de aanslag niet echt, en ook zijn partners in crime leren we niet goed kennen. Dan zijn er nog andere rare elementjes in de film; Von Stauffenberg heeft zijn oog verloren in de oorlog. Hij draagt een glazen oog altijd bij zich en op bepaalde, niet samenhangende tijden draagt hij deze, in plaats van zijn ooglapje. Dit oog verwijst wellicht naar iets diepers, meer dan alleen een oog - maar wat?

Ook het inconsistente Duits / Engels dat er wordt gesproken is storend. Cruise spreekt alleen Engels, maar von Stauffenberg is natuurlijk een Duitser. Daarom schrijft hij Duits in z’n dagboek, en spreekt in de hele film slechts twee zinnen Duits; ‘Heil Hitler’ en ‘Heil mein Fuhrer!’. Voor de rest is alles in perfect Amerikaans. Hitler heeft echter om onduidelijke reden een Brits accent.

Bekijk deze film om de beelden, de bijrol van de Nederlandse actrices en omdat Tweede Wereld oorlogsfilms gewoon heel fijn zijn, maar verwacht geen inzicht in Von Stauffenbergs motieven of een duidelijke boodschap. Dat wil Valkyrie ook niet. Laat je entertainen!