movie scene

Béla Tarrs laatste cinematografische ervaring.

Wanneer Friedrich Nietzsche op 3 januari 1889 zijn huis verlaat op weg naar het postkantoor, of zomaar voor een wandeling, wordt zijn pad gekruist door een koetsier die moeite heeft zijn koppige paard in beweging te brengen. Na verwoede pogingen verliest de koetsier zijn geduld en begint het dier te slaan. Nietzsche komt tussenbeide en weerhoudt de briesende koetsier van nog meer geweld. Opeens bestijgt Nietzsche het paard en legt huilend zijn armen om de nek van het paard. Een vriend neemt hem naar huis, waar hij 2 dagen stil op de divan ligt. Nietzsches laatste woorden zijn: "Mutter, ich bin dumm". Hij leeft nog 10 jaar, vriendelijk maar krankzinnig, verzorgd door zijn moeder. Van het paard weten we verder niets meer.

Ondergang
Met dit verhaal, verteld door een voice-over tegen een zwarte achtergrond, begint The Turin Horse van de Hongaarse regisseur Béla Tarr. In de daaropvolgende scène zien we een paard die worstelt om een kar met een oude man midden in een storm voort te trekken. De film die zich vervolgens ontrolt, staat ver van een regulier avondje film, dit is echt epische cinema. In tweeënenhalf uur zien we 6 dagen voorbij trekken van het leven van een man, zijn dochter en hun paard. Het is een soort omgekeerd scheppingsverhaal, je voelt dat het richting het einde, de ondergang gaat. Dagenlang wordt de afgelegen boerderij waar ze wonen geteisterd door een zware storm. Het paard wordt steeds zwakker en zet geen stap meer buiten de stal. De waterput waar de vrouw elke dag water uithaalt, raakt langzaam leeg. De aardappels die ze eten, worden steeds rauwer. Van een passant horen ze verhalen over de verwoesting van dorpen in de buurt. Uiteindelijk gaat de wind liggen, maar ontsnappen is niet meer mogelijk.

Traag
Regisseur Béla Tarr heeft een naam opgebouwd als maker van lange trage films, waaronder zijn zeseneenhalf uur durende film Sátántangó (435 min.) en 'kortere' films als Werckmeister Harmonies en The Man From London. Volgens Tarr is The Turin Horse zijn eindpunt en daarmee zijn laatste film. Alles wat in zijn eerdere films zat, komt met deze film samen. Lange scenes (The Turin Horse bevat ondanks de lange duur er maar 30), weinig dialoog en een zoekende bewegende camera. Toch is het geheel verre van saai; door een perfect ritme van scenes weet de film continue te blijven boeien.

Camerawerk
János Derzsi en Erika Bók zetten als vader en dochter volstrekt geloofwaardige personages neer. Je gaat helemaal mee in de kleine wereld waarin hun leven zich afspeelt. Met een gelaten houding ondergaan ze elke dag weer dezelfde rituelen: eten, wassen, het paard voeden. De steeds weer terugkomende cello-muziek van Mihály Víg en het continue geluid van de storm versterken dit gevoel van herhaling alleen maar. Tarr laat zien dat de mens uiteindelijk wordt teruggeworpen op de essentie van het bestaan. Ontsnappen hieraan is domweg niet mogelijk. Maar de echte hoofdrol is voor het camerawerk van Fred Kelemen. De beelden zijn van een virtuositeit zoals je die nog maar zelden tegenkomt. In stemmig zwart/wit zien we de camera dansen en draaien om de acteurs en laat ons afwisselend de benauwdheid van een bedompte ruimte en de weidsheid van het landschap zien. De openingsscene van de film is hier een grandioos voorbeeld van:

http://youtu.be/v32n4lCG0OA

Conclusie
Waar een andere filmmaker zo'n lange film als The Turin Horse met zo weinig scenes en zoveel herhalingen zou doen ontaarden in een saai en voorspelbaar geheel, doet Tarr je de hele duur van de film je op het puntje van de stoel zitten. Het perfecte ritme, de muziek, het acteren en met name het camerawerk maakt het tot een meeslepend epos dat nog lang nadat de wind is gaan liggen door je hoofd heen blijft spoken.