movie scene

Een soap in de tropen.

Dit jaar is het precies 150 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft in de toenmalige kolonieën Suriname en de Nederlandse Antillen. Niet alleen is er bij dit moment stilgestaan met herdenkingen en vieringen, ook in de bioscoop lijkt het onderwerp ineens zeer populair te zijn. Films als Lincoln, Django Unchained en het binnenkort te verschijnen 12 Years A Slave belichten de slavernij vanuit vooral Amerikaans perspectief. Maar vanuit Nederlands standpunt is het heel lang niet zichtbaar geweest op het witte doek. Eerder dit jaar was Tula: The Revolt te zien, over de slavenopstand op Curacao. Daar kan nu Hoe Duur Was De Suiker, over de slavernij in Suriname, aan worden toegevoegd.



Perspectief
Hoe Duur Was De Suiker is de openingsfilm van het Nederlands Film Festival dit jaar, dat op 25 september in de Utrechtse Stadsschouwburg begint. Het verhaal is bekend geworden als boek van Cynthia McLeod, dat na het verschijnen in 1987 een ware bestseller werd. Voor de film heeft regisseur en scenarioschrijver Jean van de Velde het verhaal, in overleg met McLeod, behoorlijk aangepast. Waar in het boek de blanke stiefzusjes Elza en Sarith centraal staan, heeft Van de Velde gekozen voor het perspectief van Mini-Mini, de lijfslavin van Sarith. Gedurende de film volgen we de veranderende relatie tussen beide vrouwen. Op zich een interessant uitgangspunt, maar het venijn zit hem zoals vaak in de uitwerking.

Plantersfamilie
Sarith (Gaite Jansen) en haar zus Elza (Anna Raadsveld) groeien op in de koloniale luxe van een plantersfamilie in Suriname, eind 18e eeuw. Van beide zussen wordt verwacht dat ze snel met een rijke man trouwen, maar als Nathan (Benja Bruijning), de liefde van Sarith, plots voor een andere vrouw kiest en Elza met Rutger (gespeeld door Yannick van de Velde, de zoon van Jean) trouwt, blijft Sarith verbitterd achter. Door haar frustratie, eenzaamheid en onbegrip stoot ze iedereen van zich af. Alleen haar slavin Mini-Mini (Yootha Wong-Loi-Sing) blijft haar al die tijd trouw. Als plantagehouder Julius (Kees Boot) in Sarith's leven komt, lijkt alles eindelijk voorspoedig te gaan. Maar zo makkelijk komt Sarith hier niet mee weg. De filmmaker moet het publiek even duidelijk maken waar het morele gelijk ligt - en dat is niet bij de blanke vrouw.



Bordkarton
Een veelgeprezen boek, een onderwerp dat flink in de belangstelling staat, een op het eerste gezicht goede cast; ondanks deze positieve voortekenen weet Hoe Duur Was De Suiker helaas geen deuk in een pakje boter te slaan. Het meest vreemde aan het verhaal is dat de keuze voor Jean van de Velde om Mini-Mini centraler dan in het boek te stellen, niet goed uitpakt. De rol van Sarith is zo prominent aanwezig, dat het lijkt alsof alles om haar draait. Hierdoor weten de scènes van Mini-Mini zich nooit goed te ontwikkelen, waardoor een film met zo'n koloniaal thema alsnog een wat vreemde smaak iin de mond achterlaat. Daarnaast ontstijgen de dialogen zelden het niveau van een tv-soap, met niet-passende quasi-moderne teksten, en blijven de karakters van bordkarton. Deze schematische aanpak zorgt een aantal keren zelfs voor onbedoelde lacheffecten. Ook zijn sommige scènewisselingen zeer onnatuurlijk, met een aantal vreemde sprongen in de tijd of juist veel te lang aangehouden momenten. De personen lijken ondanks het verstrijken van vele jaren er ook niet ouder op te worden.

Koloniale kleding
Toch zijn er ook een aantal lichtpuntjes te vinden. De film doet episch aan, met een overtuigende tropische setting en sjieke koloniale kleding die - hoe symbolisch - ook zijn mooiste tijd heeft gehad. De cameravoering is met veel handheld gedaan, waardoor de claustrofobische sfeer goed wordt gepakt.  En zowel Yannick van de Velde als Kees Boot weten met alle beperkingen toch nog het beste van hun rol te maken. Gaite Jansen, die in films als Schemer en 170Hz prima acteerde, weet zich met de soms zelfs wat karikaturale rol van Sarith echter geen raad.

Conclusie
Hoe Duur Was De Suiker is een groots opgezet drama over de slavernij in de voormalige kolonie Suriname dat een belangrijk verhaal verteld. Helaas verdient dit hoofdstuk uit onze geschiedenis een betere film dan deze opgerekte soap. Ondanks een aantal goede elementen blijft na afloop toch vooral een bittere nasmaak hangen. Niet door het onderwerp, maar door wat ervan is gemaakt.