movie scene

In 2012 maakte de crowdfunding website Kickstarter een enorme groei door. De opkomst van deze manier van financieren biedt mogelijkheden, maar brengt ook complicaties met zich mee. MovieScene besloot dit eens wat beter te bekijken en sprak hierover met Kickstarter gebruiker Jules Tervoort.
 
Het is inmiddels alweer drie jaar gelden sinds Kickstarter de lucht in ging. De site biedt projecten zonder een duidelijke markt de mogelijkheid om via financiële steun van mensen over de hele wereld gerealiseerd te worden. Verschillende veelbelovende plannen hebben de gevraagde productiekosten al dik overschreden, van de digitale reconstructie van een dinosaurus tot de creatie van een geheel nieuw op Google’s Android gebaseerd platform.
 
Voor film is ook een aparte sectie aanwezig. De eerste animatiefilm van schrijver Charlie Kaufman (Being John Malkovich, Adaptation), getiteld Anomalisa heeft via Kickstarter bijvoorbeeld genoeg geld opgehaald om aan het productieproces te beginnen. Er is hiervoor in totaal meer dan $400.000 bij elkaar gezameld. Maar ook kleinere producties krijgen het startsein door de site. Op deze manier kunnen mensen met veel ambitie een breed publiek bereiken en hun ideeën verwerkelijken. Uiteraard alleen als hun ideeën aansluiten bij die van de bezoekers. Dit nieuwe businessmodel waarbij crowdfunding naar een breed publiek wordt getrokken biedt veel potentie voor opkomende filmmakers met grote aspiraties. Of om met de woorden van het voorlichtingsfilmpje van Anomalisa te spreken:“Because together we can make something very rare, and very special indeed”.


 
Complicaties
Rond het belang van overheidsfinanciering van kunst en cultuur is de afgelopen decennia een discussie gevoerd die nog steeds voortduurt. Er werden vragen over de aantasting van artistieke autonomie gesteld, evenals over wie eigenlijk zou moeten beslissen over welke projecten de moeite van het steunen waard zijn. Het gaat natuurlijk wel om het besteden van belastinggeld. Bij Kickstarter wordt echter een veel directere relatie gelegd tussen consument en producent. Het is ieders keuze om een investering te maken in een bepaald project en hiermee op een democratische manier culturele werken het levenslicht te laten zien. Maar een nieuwe situatie brengt ook nieuwe problemen met zich mee.
 
Om te beginnen is er het werven van steunbetuigingen. In tegenstelling tot andere manieren van financieren moet bij het gebruik van Kickstarter het publiek voor de productie al enthousiast gemaakt worden. Een ware marketingcampagne gaat vooraf aan de realisering, een andere manier van werken dan via de reguliere weg. Gedurende de wervingsperiode moeten de bezoekers niet alleen enthousiast gemaakt worden, dit enthousiasme moet ook vast worden gehouden zodat het spreekwoordelijke ‘word of mouth’ zich via internet zijn werk kan doen.
 
“Je moet het moment uitsmeren”, vertelt Jules Tervoort aan MovieScene. Tervoort is uitvoerend producent bij het in mixed media gespecialiseerde productiebedrijf PostPanic. Samen met regisseur Mischa Rozema zamelde dit bedrijf $51.237 in om hun passieproject Sundays te realiseren. Bij het proces van financiering waren zij bewust van het vasthouden van aandacht: “Het publiek moest gevoerd worden en daarnaast probeerden we nieuwe groepen aan te boren die ook enthousiast kunnen worden hierover.”


 
Pitching
Naast verschillen bestaan er ook overeenkomsten tussen Kickstarter en andere vormen van bekostigen. De pitch, een korte presentatie van de inhoud van een project, is namelijk altijd al van belang geweest. Het enige verschil zit in de partij die overtuigd moet worden. In plaats van een overheidsinstantie of een studio is het in het geval van Kickstarter het publiek zelf, een groep die moeilijk vast te houden is.  Een voordeel is dat er geen verantwoordelijkheid hoeft te worden afgelegd aan studio’s die zich maar al te graag willen bemoeien met de inhoud van de film.
 
De vraag blijft echter nog steeds: Hoe krijg je mensen enthousiast om ook daadwerkelijk die investering te maken? Iets wat uiteraard het eerst in het oog springt zijn afbeeldingen. Wanneer de illustratie bij de naam van het project niet uitnodigend genoeg is, zullen bezoekers zich waarschijnlijk ook niet verdiepen in de rest van het project. Het is daarnaast ook moeilijk om mensen warm te maken voor een project waarvan het eindproduct nog niet in zicht is.
Als gevolg hiervan worden veel Kickstarter-projecten aangeprezen door concept art of conceptuele stills. Door de sfeer duidelijk neer te zetten, worden potentiële investeerders hopelijk geprikkeld om verder te lezen. Wat betreft Sundays is er gekozen om voornamelijk een beeld te schetsen van de wereld waarin het verhaal zich af zal spelen: “Het is slechts het topje van de ijsberg, maar er wordt wel uit hetzelfde vaatje getapt qua styling en art direction. We hebben al wel verder uitgewerkte concept art geplaatst, maar hebben nog geen bewegende scènes getoond. Alles wat zo meteen echt in de film komt is nog maar slechts in een schetsmatige fase aan bod geweest”, aldus Tervoort.
 
Tekst en subtekst
Wat er vervolgens verder op de pagina wordt geplaatst is natuurlijk ook een punt waarover gediscussieerd kan worden. Welke informatie is van belang? Hoe voorkom je een overload aan details? Ook de mate waarin op de subtekst van een film wordt ingegaan is van belang. Plaats je slechts informatie over de opzet van het plot of ga je ook in op waar de film ‘over gaat’? Stanley Kubrick heeft bijvoorbeeld nooit gearticuleerd hoe hij het einde van 2001: A Space Odyssey interpreteerde. Zo zijn er veel filmmakers die de betekenis aan de verbeelding over willen laten en de ervaring van het kijken voor zich laten spreken.
 
Bij het Kickstarter-project The Life and Death of Tommy Chaos and Stacey Danger wordt hier echter niet aan vastgehouden. Op de pagina staat al het volgende vermeld: “And in our case, Adventure is a metaphor for Love (with a capital L). Through the literal and symbolic ups and downs, Stacey and Tommy fight to escape the truth: that maybe they just weren’t made for each other.” Ook hier is de positie van de grens betwistbaar. Hoever kan je gaan in het wekken van interesse?
 
Voor Sundays is er gekozen om bezieling op te wekken door vragen op te roepen, een waarschijnlijk effectievere manier dan het slechts verstrekken van informatie. “Ik denk dat het bij ons vrij vaag was. Ik denk dat wij vooral wat duidelijk hebben geprobeerd te maken over het visuele kwaliteitsniveau en de thematiek, maar ook niet heel veel meer dan dat. Het is ook belangrijk dat het open blijft en dat mensen zelf hun gedachten erop los kunnen laten als het straks allemaal bij elkaar gaat komen.”
 
Beloningen
Een ander belangrijk onderdeel van Kickstarter is het rewards-programma. De mensen achter een project kunnen aan bepaalde minimumbedragen zekere beloningen koppelen. Bij Anomalisa krijgen supporters die minimaal $15 hebben geïnvesteerd bijvoorbeeld een downloadbare poster van de film en worden ze persoonlijk bedankt via Twitter. Bij grotere bedragen wordt het echter interessanter. Zo krijgt iedereen die minimaal $75 heeft beloofd een aantal storyboards gesigneerd door de regisseur. Voor $5000 ontvang je zelfs een persoonlijk script geschreven door Dan Harmon, bedenker van de comedyserie Community.
 
Bovengenoemde voorbeelden zijn origineel en zullen daarnaast potentiële investeerders over de streep trekken om toch iets meer te geven. Het wordt echter ingewikkelder als het betalen van een minimum steunbedrag een verandering teweegbrengt, hoe klein ook, op het eindproduct. Zo wordt er in de game Old School RPG een karakter of voorwerp naar je vernoemd wanneer je minimaal $1000 doneert.


 
Op deze manier is het nog onschuldig, maar het zal niet lang duren voordat er projecten opduiken waarbij de financiële belangen wrijving veroorzaken met de artistieke integriteit. De auteursvisie zou bijvoorbeeld in het geding kunnen komen wanneer een vermogende backer zelf een personage of dialoog mag bedenken. “Echt creatief betrokken zijn in de zin van meeschrijven aan het script of input geven is voor ons niet erg interessant”, stelt Tervoort. “Ik geloof niet in een soort absolute democratie waarin iedereen z’n ding mag inbrengen, daar worden de zaken in mijn ervaring niet beter op. Wat wij wel doen is bijvoorbeeld een ansichtkaart sturen of gesigneerde stills, maar niet direct gelinkt aan het project en de invloed daarop.”
 
De toekomst
Het moge duidelijk zijn dat het gebruik van Kickstarter aan de productiekant veel nieuwe overwegingen met zich meebrengt. De manier waarop een publiek aangesproken moet worden, het omgaan met informatie over de film, het aantrekken van kapitaal, al deze elementen leveren ook nieuwe problemen op. Crowdfunding als fenomeen is niets nieuws, maar de groei in populariteit die Kickstarter het afgelopen jaar meemaakte is ongekend. De site heeft inmiddels een stevige positie veroverd in het financieringslandschap. De nabije toekomst zal dan ook moeten uitwijzen waar de grenzen getrokken worden en hoe men met de nieuwe mogelijkheden om zal gaan.