movie scene

De oorsprong en verschillende variaties van zombies binnen de cinema.

Vorige keer bespraken we de oorsprong van de zombies, waar de zombie vandaan kwam en wat een zombie nu werkelijk is. Er is duidelijk een verschil tussen de zombies in de cinema van voor het Romero-tijdperk, en de zombies erna. Binnen de twee tijdperken zijn behoorlijk wat variaties op de zombies te vinden. Enkele opvallende variaties zullen hieronder worden besproken, maar belangrijker: zijn die variaties nog wel zombies te noemen?

Pre-Romero tijdperk
Voordat Romero zijn stempel drukte, waren zombies oorspronkelijk slaven van hun verwekker. Als er werd gevarieerd, was dat voornamelijk wanneer het voodoo-gedeelte werd weggelaten. De doden werden dan tot leven gewekt door een geobsedeerde wetenschapper die een medicijn had ontdekt wat dit bewerkstelligde. Het resultaat was wel weer een zombie die net als de oorspronkelijke zombie alleen luisterde naar zijn verwekker.

Wat meer verschil met het origineel kwam met Invisible Invaders uit 1958. Hierin namen onzichtbare buitenaardse wezens bezit van de doden van aarde. Je kunt je afvragen of dit ook echt zombies zijn, omdat deze zombies in principe niet tot leven zijn gewekt, maar in bezit zijn genomen door een gastheer. Maar als je kijkt naar hoe de deze zombies zich in de film gedragen, heeft dat veel overeenkomsten met de zombies uit Night Of The Living Dead van George A. Romero.

Plan 9 From Outer Space uit 1959 had dezelfde premisse als Invisibe Invaders. De film werd geregisseerd door de beroemde regisseur Ed Wood, bekend om zijn slechte films. Plan 9 bevat in tegenstelling tot Invisible Invaders wel zombies; ze zijn wel tot leven gewekt en niet in bezit genomen door de buitenaardsen. De film flopte overigens gigantisch en is betiteld als 'slechtste film aller tijden'.

Kunnen we vervolgens nog verder gaan in de variaties? In de film Carnival Of Souls uit 1962 van Herk Harvey worden de mysterieuze wezens door sommigen als zombies beschreven. Wanneer een vrouw ontsnapt van de verdrinkingsdood door een auto-ongeluk wordt ze belaagd door een man die zich ogenschijnlijk gedraagt als een zombie. Ook zijn er zombie-achtige wezens die haar op een gegeven moment achterna gaan, maar deze lopen totaal niet als zombies en gedragen zich al helemaal niet als zodanig. Ze hebben veel meer ziel en lijken zich te vermaken wanneer ze de vrouw de stuipen op het lijf jagen. Een variatie op de zombie kun je het misschien dan wel noemen, maar theoretisch gezien zijn het eerder geesten of spoken.

Post-Romero tijdperk
Ook na Night Of The Living Dead uit 1968 wordt er volop gevarieerd op de zombieversie van George A. Romero. De Italiaanse regisseur Lucio Fulci combineerde de oorspronkelijke zombie van de film Voodoo Island uit 1958 met die van Romero en kwam met Zombie (ook bekend als Zombi 2).

In deze film worden de zombies weer door voodoo gecreëerd, maar kunnen ze zich wel net als die van Romero uitbreiden door iemand simpelweg een beet toe te dienen. Precies de reden waarom ze in de film New York City als lokatie hebben overgenomen.

Of houd het wat intiemer. Neem House By The Cemetary (1981) van Fulci en Pet Sematary van Mary Lambert (1989). Hier handelen de zombies in hun eentje. House By The Cemetary

Ook in Pet Sematary, gebaseerd op een boek van Stephen King, is er niet echt sprake van zombies. Ze worden wel tot leven gewekt, , maar staan onder niemands invloed en hebben net wat teveel verstand. Het tot leven gewekte jongetje maakt gebruik van messen en andere attributen om iedereen om zeep te helpen en verstopt zich om vervolgens met slimme precisie een achillespees door te snijden zodat zijn slachtoffer niet meer lopen kan. Toch is het idee van een zombie die in z'n eentje de boel verziekt een interessant gegeven.

Run Zombie, Run
Terug naar de ondode. Het kritische kamp van de Romero zombie vonden dat een tergend langzame zombie niet heel erg gevaarlijk en dreigend was. Zack Snyder kwam daarom in 2004 met een remake van de tweede zombiefilm van Romero Dawn Of The Dead. In die remake zijn de zombies zowat echte acrobaten. Het meisje dat de eerste beet toedient, wordt door de vriendin van het slachtoffer de kamer door gesmeten. Plots springt ze op en landt als een gorilla op haar hurken, waarna ze met hoge snelheid ook haar probeert te bijten. Ook slingert een zombie zonder benen als een slingeraap aan de pijpleidingen aan het plafond om zo wederom supersnel tot zijn slachtoffer te komen. Zo zijn ze wel gevaarlijker en dreigender, maar het kamp van Romero vond deze versie met acrobatische kunsten iets teveel doorgedreven.

Zack Snyder

Romero zelf heeft gezegd dat de Dawn Of The Dead remake de “grootste zonde” was. Rennende zombies zijn onzin, omdat anders hun enkels zouden breken. Ze zijn immers dood, hun lichamen rotten, dus zijn hun botten niet sterk genoeg meer om zoveel kracht op te kunnen vangen. Aan de andere kant kun je ook zeggen dat een zombie dan ook geen kracht meer heeft de lichamen van de levenden met de hand open te rijten. En sterker, het hele zombie-fenomeen is toch al niet heel realistisch, dus moet je rennende zombies niet vergelijken met de feiten van de werkelijke wereld. Daarbij zijn ze inderdaad veel dreigender en gevaarlijker dan een langzame zombie.

De Levende Zombie
Maar als we dan toch over de werkelijkheid praten, waarom dan niet 28 Days Later even erbij pakken? Deze film is Danny Boyles visie op het zombie-genre. In deze film laat hij de mensen infecteren met een virus dat pure razernij opwekt. De ogen worden bloeddoorlopen en de mensen kunnen niets anders meer dan ieder gezond mens keihard afmaken. 28 Days Later vertoont grote gelijkenissen met de zombies van Romero, ware het niet dat Boyles 'zombies' niet dood zijn. De geïnfecteerde mensen kunnen op normale manier worden gedood en ze zullen ook sterven aan hongerdood als ze niet genoeg te eten kunnen vinden. Is Danny Boyles film dus een zombiefilm? Als je het mij vraagt is dat theoretisch gezien een dikke nee, maar door de gelijkenissen met echte zombies kun je de film alsnog onder het genre scharen.

Een Zombie Is Dood
De oorspronkelijke zombie is dood, de zombie van Romero is dood, en ook de meeste moderne zombies zijn allemaal morsdood. Doden die tot leven zijn gewekt door voodoo, een luguber medicijn of gewoon een onverklaarbare ziekte of radioactiviteit. De Pre-Romero zombie eet geen vlees maar volgt uitsluitend orders op van zijn baasje. George A. Romero bracht vervolgens verandering in de zaak en combineerde zijn zombies met vampiers en maakte ze daardoor hoogst besmettelijk. De apocalyptische vleesetende en moordende zombie was geboren, maar nog steeds was de zombie een tot leven gewekte dode, al dan niet rennend.

Binnen deze restricties vinden we vervolgens allerlei variaties, maar het simpelweg tot leven wekken van een dode resulteert niet altijd in een ware zombiefilm zoals Pet Sematary van Mary Lambert liet zien. Het tot leven gewekte jongetje kan ook niet als zombie worden bestempeld, omdat hij gewoonweg iets te slim was. Ook de zombie uit House By The Cemetary en de zombies van 28 Days Later zijn geen zombies omdat ze simpelweg levend zijn. Maar hoe je het ook bekijkt, alle films hierboven besproken en daarbuiten zijn allemaal gebaseerd op de oorspronkelijke zombie, op die van Romero of op beide. Of ze dan ook tot het zombie-genre behoren of niet is dan niet zo heel interessant. Eerder of ze goede films zijn of niet. Maar dat is weer een heel ander onderwerp.